Lezersrecensie
The Zone of Interest: de film of toch het boek?
Momenteel draait de film The Zone of Interest van Jonathan Glazer in de bioscopen. Het regent inmiddels vijfsterren recensies voor dit meesterwerk over de Holocaust, dat vorige week drie Bafta's kreeg. De vraag is dan ook: de film gaan zien of toch liever het boek lezen? Het antwoord hangt af van je interessegebied.
The Zone of Interest is een roman van de Britse schrijver Martin Amis en werd in 2014 gepubliceerd. Het verhaal wordt afwisselend verteld door Paul Doll (kampcommandant in Auschwitz), Golo Thomsen (een SS-officier die de rubberfabriek gaat realiseren) en Szmulek Zacheriasz (het Joodse hoofd van het Sonderkommando dat de lijken moet ruimen). Deze fictieve personages vormen de drie-eenheid dader – omstander – slachtoffer. De rode draad in de roman zijn de pogingen van Golo Thomsen om het hart van Hannah Doll, de echtgenote van de kampcommandant, te veroveren. Het verhaal van Szmul is het meest huiveringwekkend. Door een romance, pijnlijke humor, corruptie, rokkenjagen en overmatig drankgebruik in de directe omgeving van het vernietigingskamp te plaatsen schetst Amis de banaliteit van het kwaad, passeert de grens van het ongemakkelijke en zoekt de ethische grenzen van het toelaatbare op, zoals de grens tussen menselijker maken en ontmenselijken. De drie hoofdpersonages zijn de personificaties van de schakels in de moordmachine, die op steeds hogere toeren moet gaan draaien als de Russen de nazi’s aan het oostfront terugdringen.
De roman is satirisch, confronterend, ontregelend en beklemmend. Amis slaagt erin van de Holocaust een spiegel te maken waarin we onze ziel kunnen zien. Het vernietigingskamp van Auschwitz, aangeduid als anus mundi, dat ons als de interessezone laat zien wie wij zijn en wie anderen zijn. Amis helpt de lezer te ontdekken wie hij is.
Glazer is door het boek van Amis geïnspireerd en heeft voor zijn film de titel van het boek overgenomen. Het verhaal in de film is echter geheel anders dan in het boek. Rudolf Höss, de kampcommandant van Auschwitz, woont met zijn gezin in hun felbegeerde paradijsje, dat door slechts een muur wordt gescheiden van de hel van het vernietigingskamp. Het gezin lijkt een triviaal burgerleven te lijden alsof er niets aan de hand is. Het kamp is voor hen, net als voor de kijker, slechts een achtergrond. We krijgen geen gruwelijkheden te zien maar vooral spelende kinderen en lijkenpikkers. Glazer schept een ijzingwekkende en vervreemdende sfeer door de absurde tegenstelling die hij oproept met aan de ene kant helder licht en strakke kaders en aan de andere kant met wachttorens, rokende schoorstenen, blaffende honden, gegil, soldaten, pistoolschoten en angstaanjagende muziek. De cinematografie van Glazer versterkt deze sfeer, zoals door de kleurstelling en het gebruik van veel afstandelijke shots vanuit een vaste camerapositie en abstracte beeldovergangen. Glazer verbeeldt het stukje paradijs als een ontzield en amoreel gebied. Hij onderzoekt hoe beide werelden naast elkaar hebben kunnen bestaan en hoe dicht we de daders van de Holocaust kunnen en willen naderen.
Boek en film vertellen verschillende verhalen en hanteren verschillende middelen. Het boek is uitgebreider, complexer, psychologisch diepzinniger en beklemmender dan de film. De film is subtieler en voelt vooral ongemakkelijk. De film blijft ook dichter bij de feiten: Glazer heeft een replica van de ambtswoning laten bouwen en de karakters gebaseerd op historische bronnen. Er is dus veel voor te zeggen om zowel het boek te lezen als de film te zien. Wie niet de Nederlandse vertaling Het interessegebied kan bemachtigen, dient een Engels woordenboek paraat te hebben.
The Zone of Interest is een roman van de Britse schrijver Martin Amis en werd in 2014 gepubliceerd. Het verhaal wordt afwisselend verteld door Paul Doll (kampcommandant in Auschwitz), Golo Thomsen (een SS-officier die de rubberfabriek gaat realiseren) en Szmulek Zacheriasz (het Joodse hoofd van het Sonderkommando dat de lijken moet ruimen). Deze fictieve personages vormen de drie-eenheid dader – omstander – slachtoffer. De rode draad in de roman zijn de pogingen van Golo Thomsen om het hart van Hannah Doll, de echtgenote van de kampcommandant, te veroveren. Het verhaal van Szmul is het meest huiveringwekkend. Door een romance, pijnlijke humor, corruptie, rokkenjagen en overmatig drankgebruik in de directe omgeving van het vernietigingskamp te plaatsen schetst Amis de banaliteit van het kwaad, passeert de grens van het ongemakkelijke en zoekt de ethische grenzen van het toelaatbare op, zoals de grens tussen menselijker maken en ontmenselijken. De drie hoofdpersonages zijn de personificaties van de schakels in de moordmachine, die op steeds hogere toeren moet gaan draaien als de Russen de nazi’s aan het oostfront terugdringen.
De roman is satirisch, confronterend, ontregelend en beklemmend. Amis slaagt erin van de Holocaust een spiegel te maken waarin we onze ziel kunnen zien. Het vernietigingskamp van Auschwitz, aangeduid als anus mundi, dat ons als de interessezone laat zien wie wij zijn en wie anderen zijn. Amis helpt de lezer te ontdekken wie hij is.
Glazer is door het boek van Amis geïnspireerd en heeft voor zijn film de titel van het boek overgenomen. Het verhaal in de film is echter geheel anders dan in het boek. Rudolf Höss, de kampcommandant van Auschwitz, woont met zijn gezin in hun felbegeerde paradijsje, dat door slechts een muur wordt gescheiden van de hel van het vernietigingskamp. Het gezin lijkt een triviaal burgerleven te lijden alsof er niets aan de hand is. Het kamp is voor hen, net als voor de kijker, slechts een achtergrond. We krijgen geen gruwelijkheden te zien maar vooral spelende kinderen en lijkenpikkers. Glazer schept een ijzingwekkende en vervreemdende sfeer door de absurde tegenstelling die hij oproept met aan de ene kant helder licht en strakke kaders en aan de andere kant met wachttorens, rokende schoorstenen, blaffende honden, gegil, soldaten, pistoolschoten en angstaanjagende muziek. De cinematografie van Glazer versterkt deze sfeer, zoals door de kleurstelling en het gebruik van veel afstandelijke shots vanuit een vaste camerapositie en abstracte beeldovergangen. Glazer verbeeldt het stukje paradijs als een ontzield en amoreel gebied. Hij onderzoekt hoe beide werelden naast elkaar hebben kunnen bestaan en hoe dicht we de daders van de Holocaust kunnen en willen naderen.
Boek en film vertellen verschillende verhalen en hanteren verschillende middelen. Het boek is uitgebreider, complexer, psychologisch diepzinniger en beklemmender dan de film. De film is subtieler en voelt vooral ongemakkelijk. De film blijft ook dichter bij de feiten: Glazer heeft een replica van de ambtswoning laten bouwen en de karakters gebaseerd op historische bronnen. Er is dus veel voor te zeggen om zowel het boek te lezen als de film te zien. Wie niet de Nederlandse vertaling Het interessegebied kan bemachtigen, dient een Engels woordenboek paraat te hebben.
2
3
Reageer op deze recensie
