Een oud boek

De donkere kamer van Damokles blijft een spannend verhaal, ook bij herlezing. Toch is het boek al ongeveer 65 jaar oud en dat merk je.
Zoals natuurlijk uit de titel blijkt, spelen foto’s een cruciale rol in het verhaal. Dat er foto’s worden ontwikkeld, in donkere kamers, daar is wel iets bij voor te stellen. Lastiger wordt het om mee te gaan in de waarde die personages toekennen aan foto’s als bewijsmateriaal. Wanneer Osewoudt zich vastklampt aan de mogelijkheid dat foto’s zijn onschuld zullen bewijzen, moet je je als hedendaagse lezer goed realiseren dat het verhaal zich in een verleden afspeelt. In deze tijd van digitale fotobewerking en deepfakes doet het geloof in een foto als waarheidsgetrouwe weergave van de werkelijkheid naïef aan.
Die foto’s zijn zwart-witfoto’s. Zwart en wit komen ook op andere manieren terug in het boek. Bijvoorbeeld in een uiterlijk verschil tussen Dorbeck en Osewoudt: de een heeft zwart haar, de ander is blond. De twee zijn elkaars tegenpolen. Dorbeck heeft baardgroei en Osewoudt niet. Mannelijkheid is een eigenschap van Dorbeck die bij Osewoudt ontbreekt. Dat contrast wordt nog scherper neergezet, wanneer Osewoudt zich vermomt als verpleegster en op die manier een vrouw wordt.
In De donkere kamer zijn mannelijkheid en vrouwelijkheid tegengesteld, zoals zwart en wit. Anno 2022 zijn we echter veel minder geneigd om daar een tegenstelling in te zien. Nieuwe boeken als De geschiedenis van mijn seksualiteit van Tobi Lakmaker hebben ons wat dat betreft nu meer te vertellen. De donkere kamer van Damokles is als 65-jarige zo langzamerhand aan z’n pensioen toe.