Onheilig

,,Jacoba, het maken van crematieplannen stel ik uit. Het kan ook nog als ik me echt slecht ga voelen, dan dicteer ik namen aan jou en zeg ik tegen iemand dat ze Brel moeten draaien, of Shaffy, Brahms, of ze zoeken het maar uit.
Dood is dood, zei ik laatst tegen je en je knipperde niet eens met je ogen. Jij gaat vast naar de hemel en in jouw wereld wordt mijn ziel na mijn heengaan naar het middelpunt van de aarde gezogen, of een andere hel in.
Wat is de hel, Jacoba? Ik denk dat de hel is voor altijd moeten voelen hoe je alles gemist hebt. Het constante geluid van kinderen in doodsangst, de immer aanwezige geur van mandarijnen, nergens wijn, nergens weed, en elk kwartier het stokje van een goedkope ijslolly moeten likken.’’

Doodgaan is niet leuk. Dat wil niet zeggen dat Angelique - hoofdpersoon in “Onheilig”, de debuutroman van Roos van Rijswijk - bang is voor de dood, maar ze staat niet sympathiek tegenover het gegeven. Net zomin als dat ze sympathiek tegenover het leven staat. Dat geldt eigenlijk voor iedereen die in dat leven voorkomt, inclusief zichzelf.
Angelique gaat dood. En het duurt niet lang meer. Het laatste element uit haar leven waarmee ze misschien nog in het reine wil komen is haar zoon Miguel, een kind waarop ze - letterlijk - niet zat te wachten. Vanaf de geboorte was er afstand, een afstand die in de eerste plaats door de moeder en al snel ook door de zoon hardnekkig in stand wordt gehouden. Miguel heeft zijn eenouderlijk huis (de Mexicaanse vader is al vroeg gevlucht, zonder zijn schoenen mee te nemen) en Amsterdam zonder ook maar iemand te groeten verlaten toen hij achttien was. Nu woont hij in Nieheim, waar ze hem de Mexicaan noemen. Hij heeft er ook een broer, Jorge, die hij zo goed en zo kwaad als het gaat begeleidt op zijn lastig levenspad. Miguel wil niks meer met zijn moeder te maken hebben, maar als hij haar brief ontvangt kan hij het toch niet opbrengen om helemaal niks te doen.


,,In de hal, die kraakt en zucht, komen ze langs de muur vol oude foto’s uit de stad. Iedereen kan familie aanwijzen, behalve Miguel en Jorge.’’

Niet voor iedereen is het leven een zoektocht naar leuke momenten. En echt niet iedereen is leuk. Niet voor anderen, en al helemaal niet voor zichzelf. Er is weinig plaats voor echt onsympathieke personages in de literatuur. En als ze er al zijn, dan staan er meestal een aantal dubbel sympathieke optimisten tegenover om de boel op zijn minst in balans te brengen. Roos van Rijswijk heeft een dergelijk gekunsteld evenwicht in “Onheilig” achterwege gelaten. Alleen de therapeute Jacoba krijgt een kans, maar die wordt in de brieven van haar “klant” (zoals Angelique zichzelf haarscherp en medogenloos beschrijft) laag voor laag van al haar kunstmatige positiviteit ontdaan. Wat overblijft is schaduw, de geur van volle asbakken, lege flessen, gelatenheid, onwil, desinteresse, kilte, de dingen die we niet gedaan hebben en niet meer zullen doen, eenzaamheid, sarcasme, onliefde, onheilig. Een dappere roman, vooral als het om een debuut gaat. Zwart als de nacht, maar juist daarom zo ontzettend realistisch. Van Rijswijk wijdt nergens nodeloos uit, schrijft in flarden zoals herinneringen, passanten. Mede daardoor krijgt elke bladzijde iets poëtisch. Zwarte poëzie, dat bestaat, en het kan heel mooi zijn. “Onheilig” is het bewijs. Klasse.

De roman “Onheilig” van Roos van Wijk verscheen in 2016 bij Querido en is bekroond met de Anton Wachterprijs.
●●●●● (4,5/5)

De volledige recensie lees je hier: https://rondetijd.blogspot.com/2021/04/onheilig.html