Rode Nevel blijft nevelig

Rode Nevel is de debuutroman van Dirk Speelman, hoogleraar computationele corpuslinguïstiek te Leuven. De schrijver doet onderzoek naar patronen in grote collecties van taalmateriaal met behulp van digitale technieken. Dit onderzoek gebruikt hij ook als spil voor zijn plot in Rode Nevel.
Speelman wil hiermee een literaire thriller neerzetten die zich afspeelt in 2054, een toekomst waar klimaatverandering en big data een feit is.
Hoewel het bovenstaande hoge verwachtingen schept, vallen deze tijdens het lezen aan duigen. Het idee erachter is namelijk origineel en goed maar het schort op meerdere gebieden aan een goede uitwerking. Het blijft nevelig in Rode Nevel.

De personages zijn veelal cliché en blijven vlak. Zo is er een wulpse Amalia die mannen inpalmt met haar schoonheid, zijn de schurken dom en mogen we een nietsontziende zakenman ontmoeten. Alleen Ana -het hoofdpersonage- krijgt meer aandacht maar ook zij maakt weinig ontwikkeling door. Bovendien komt zij nogal ongeloofwaardig over. Haar karakter doet bijvoorbeeld vreemde dingen die een inspecteur van politie niet passen en halverwege het boek volgt een verklaring. In plaats van begrip levert dat verwarring en vragen op. Hoe kan iemand met zulke issues bij de politie (blijven) werken? Waarom staat haar baas dat toe en hoe heeft ze ooit inspecteur kunnen worden? Haar personage wordt er met deze uitleg niet geloofwaardiger op. Zou zij privédetective zijn geweest dan zouden haar issues wel door de beugel kunnen.

Daarnaast zijn er teveel personages die deze kleine 260 pagina’s bevolken. Iedere keer worden nieuwe personages en nieuwe situaties toegevoegd die een stukje van de puzzel vormen om tot het einde van het plot te geraken. Het leest niet fijn omdat de romanfiguren enkel vaag omschreven zijn en daardoor desinteresse wekken. De ontknoping heeft daardoor iets weg van een opsomming en dat is funest voor de spanning. De vraag is of ze noodzakelijk zijn voor het verhaal. Een kleiner aantal personages of veel meer pagina’s met uitgewerkte achtergronden was beter geweest.

De dialogen tussen de spelers zijn wisselend van kwaliteit. Ze zijn niet altijd even interessant en het verschil in het taalgebruik tussen de wetenschappers en het gewone volk is te groot. De gesprekken tussen de wetenschappers zijn te lang en te uitgebreid en kunnen korter en ook het taalgebruik mag eenvoudiger zodat de vaart erin blijft. De dialogen tussen de andere personages zijn dan weer te simpel. Het verschil tussen beide gaat ten koste van het leesplezier.

Dan is er nog de kwestie van het gebrek aan richting van het plot. Het lijkt in eerste instantie om de oplossing van een moord te gaan maar dat verhaal verzandt door de vraag wat er met het hoofdinspecteur aan de hand is. Zij kampt meer met zichzelf dan met de zaak. Het wordt lastig om te onderscheiden wat nu belangrijk is. Het idee ontstaat dat de problematiek van de hoofdinspecteur het meest gewichtig is want die neemt een tijdlang flink wat pagina’s in beslag. Daarnaast is er een verhaallijn over de strijd tussen politie en criminelen over drugshandel, een verwikkeling over linguïstische patronen -de Rosettacode- en spelen er nog zaken zoals klimaatverandering en eventuele oplossingen die men onderzoekt.

De klimaatverandering komt niet tot leven in Rode Nevel. Vanaf het begin is niet duidelijk in welk klimaat de mensen vertoeven. Het is niet heet, er is blijkbaar geen gebrek aan water maar vlees is wel duur. De personages zweten niet, hebben het niet koud en het is niet merkbaar dat wereld van de bewoners steeds meer een onleefbare wereld wordt. Ze lijken er in ieder geval persoonlijk geen hinder van te ondervinden. Er zijn wel stukken waar iemand bijvoorbeeld een lezing houdt over het klimaatvraagstuk maar het blijft allemaal nogal klinisch. Het voelt voor de lezer helemaal niet alsof hij in een door het klimaat bedreigde wereld rondloopt en dat maakt het lastig om zich met deze wereld te verbinden. De wereldopbouw is daarvoor te schamel en de schrijver komt veel te laat met het klimaat op de proppen.

Rode Nevel heeft een alleraardigst plotidee met potentie. Het is jammer dat deze niet tot ontplooiing komt. De vraag die de schrijver op het eind naar voren brengt is dan wel weer heel interessant. Zou de Rosettacode een levensbron zijn waar kunstenaars zich intuïtief mee verbonden voelen. Het is jammer dat het hier blijft bij een opgeworpen ideetje. Er is nog een hoop te leren maar wellicht mogen we in de toekomst nog een mooie verbeeldingsroman van deze schrijver verwachten.