een vernuftig weefsel

Recensie Emily St.John Mandel – Het glazen hotel


De schrijfster noemt dit boek een roman; ik tref er ook elementen in aan van een detective en zelfs van een thriller. In ieder geval heb ik een fascinerend boek gelezen, waarbij je als lezer heel alert moet zijn. We worden heen en weer geslingerd tussen 1994 en 2029 en het is zaak om genoemde namen te onthouden, want later in het boek komen die terug en vallen vage feiten op z’n plaats.

Het boek gaat vooral om een enorme fraudezaak, een zgn. ponzifraude. Dit doet denken aan Bernie Madoff, aan Johny Schabregs en in de verte aan de bank Lehman Brothers en zeker ook aan de financiële crisis in 2008. Hoofdschuldige aan deze fraude is Jonathan Alkaitis die de andere hoofdpersoon Vincent Smith, een vrouw met een speciale voornaam, ontmoet in zijn volledig afgelegen hotel in Caiette in het Canadese British Columbia. De schrijfster is zelf uit dit gebied afkomstig en er zullen vast autobiografische elementen in het verhaal zitten. Er wordt een dreigende tekst aangetroffen op de glazen wand van het hotel: “Slik glas en stik erin”. De halfbroer van Vincent, Paul, drugsverslaafd, blijkt dit te hebben aangebracht en een heel eind verderop in het boek blijkt dat hij dit deed op aandringen van Ella Kaspersky, die de fraude van Alkaitis door had en hem aanklaagde, overigens toen tevergeefs. De vrouw van Alkaitis, Suzanne, had de tekst indertijd aan Kaspersky toegebeten. Suzanne overleed later en Alkaitis legde het aan met Vincent. Zij zegde haar baan in het hotel op, evenals Paul, en zij leidde een uiterst luxueus, maar ook geheel leeg en liefdeloos leven aan de zijde van Alkaitis. Later beseft Vincent “Luxe is een zwakte”.

Toen de fraude uitkwam, Alkaitis en andere betrokkenen waren gearresteerd en velen al hun bezittingen kwijt waren, slaagde Vincent erin om te ontsnappen en een baan als kok te vinden op een boot. Daar is ze, voor het eerst in haar leven, aanvankelijk gelukkig en gaat een relatie aan met Geoffrey Bell, hofmeester op het schip. Uiteindelijk verdwijnt Vincent op volle zee en is waarschijnlijk verdronken, net zoals haar moeder, toen Vincent 13 was. Is het toeval dat de naam van Vincent’s moeder, Edna St.Vincent Millay, dezelfde initialen heeft als die van de schrijfster?

Zoals gezegd grijpt de schrijfster telkens terug naar jaren tevoren en dan weer naar jaren verder. Zelfs een keer naar 2029 om te beschrijven hoe het de diverse personages vergaat.
Na de arrestatie en de rechtszaak, waarbij Alkaitis tot 135 jaar gevangenisstraf is veroordeeld, heeft hij regelmatig interviews met de journaliste Julie Freeman. Dan neemt hij alle schuld op zich en pleit de andere betrokkenen vrij, ofschoon dezen ook tot lange celstraffen zijn veroordeeld. Alkaitis, en later ook Vincent, ziet in gevangenschap in gedachten allerlei mensen uit zijn verleden; hij noemt dat zelf “het contraleven”, waarin hij die mensen als geesten ziet. Dat vond ik wat minder geslaagd.

De dreigende tekst aan de wand in het hotel doet denken aan de eveneens dreigende tekst die als teken aan de wand verschijnt bij de Babylonische koning Belsasar ten tijde van de profeet Daniël (geplaatst rond 600 v.Chr.) Die tekst luidt (vertaald): geteld, geteld, gewogen en gevangen genomen. Met enige fantasie kan dit worden toegepast op Jonathan Alkaitis.

Het boek kent een intrigerende plot en is heel vernuftig door St.John Mandel als een weefsel gefabriceerd. Het lijkt mij verstandig om bij het lezen even aan te tekenen wie wie is, om later niet de draad kwijt te raken. Ik vond het een genoegen om te lezen.

Nico Smit