Lezersrecensie
O la la, La France 3
Twee van de vier romans over een vrije vrouw in Frankrijk begin twintigste eeuw.
Sommigen zeggen dat de Belle Epoque rond 1870 begon, anderen beweren dat de wereldtentoonstelling in 1889 in Parijs het startpunt was voor een golf van welvaart die culturele hoogtepunten met zich meebracht, een toename van toerisme veroorzaakte en de middenklasse veel meer koopkracht bezorgde. Dit tijdperk van ‘Het mooie leven’ eindigde bruut toen in 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbrak.
Bi-seksueel
De beroemde schrijfster Colette (1873 – 1954) wordt gezien als de Franse vertegenwoordigster van de tijd dat Parijs volliep met cabarets, de Moulin Rouge voor die tijd ‘schandalige’ shows verzorgde en de schilder Henri Toulouse Lautrec dansmeisjes en dames van lichte zeden op zijn doeken vereeuwigde. Ook Colette verscheen in menige variété voorstelling, dan weer schaars gekleed, dan weer een andere vrouw kussend. Haar populariteit had ze echter te danken aan haar boeken die ook regelmatig de tongen losmaakten. Ze was bi-seksueel en beschreef vooral haar lesbische relaties ongegeneerd in haar semi-autobiografische boeken. Maar hoe vaak Colette ook in opspraak kwam, Frankrijk had geen moeite om deze eigenzinnige schrijfster massaal in de armen te sluiten.
Driemaal Claudine, eenmaal Annie
De vierdelige serie over de avonturen van Claudine waren de eerste boeken die ze schreef, onder toezicht en naam van haar eerste man ‘Willy’. De eerste drie delen, geschreven als een soort dagboek, gaan over Claudine, die we in het eerste deel (Claudine op school) leren kennen wanneer ze als een ondeugende en brutale tiener nog op school in het landelijke Montigny-en-Fresnois zit, de eerste vlinders in haar buik voelt en al een vleugje lesbische liefde introduceert. In het tweede deel (Claudine in Parijs) verhuist ze met haar vader, huishoudster en poes Fanchette naar de Franse hoofdstad, waar ze haar wilde haren min of meer kwijtraakt, geïntroduceerd wordt in de sociale hogere kringen van de stad en de echte liefde leert kennen. In dit deel is het haar neef die voor een homoseksuele noot zorgt. Het derde deel (Claudine getrouwd) is vooral gevuld met sensualiteit, vragen over huwelijkstrouw en lesbische liefde. Claudine komt terug van haar huwelijksreis, trekt in bij haar man en fladdert – niet altijd van harte – door de sociale bijeenkomsten of proeft van theatervoorstellingen. In het vierde deel (Claudine vertrekt) komt een andere vrouw aan het woord, Annie, die haar vrijheid ontdekt en het huwelijkse juk wil afschudden, terwijl ze verliefd wordt op Claudine.
Alle vier de delen zijn duidelijk verschillend van toon. Het eerste deel is jong en onbesuisd, het tweede deel rondtastend naar waar het leven heen gaat, het derde deel zindert van de liefde, het vierde deel is een feministisch ontwaken en een satire op het leven van de rijken in de Belle Epoque.
Een satire op de Belle Epoque
Claudine heeft vanaf het moment dat ze in Parijs aankwam een hekel gehad aan de salons waar de hogere klasse elkaar ontmoette, waar men gezien moest worden en waar de stad over de tong ging. In het laatste deel gaan Annie, haar schoonzus, Claudine, Renaud en nog wat regelmatig terugkerende salonbezoekers op vakantie in het toen populaire kuuroord Arriège en later naar Bayreuth en dat heeft Colette uitgebuit om er bijna een regelrechte satire van te maken. De verlegen Annie die door haar man, die op reis is, is toevertrouwd aan zijn lichtzinnige zus Marthe, geeft prachtige karikaturen weg van de ‘mooie mensen’ om haar heen, die ze uiteindelijk wel achter het behang kan plakken.
Claudine verliefd
In het eerste deel Claudine op school krijgen we al een voorproefje van Claudine’s liefde voor schoolmeisjes. In het derde deel (Claudine getrouwd) komen we weer tussen de schoolbanken terecht, wanneer Claudine aan het einde van de huwelijksreis Renaud meesleept naar haar oude woonplaats en haar oude school. Daar worden ze door de welbekende directrice Sergent ontvangen, en raken gecharmeerd van een handjevol jonge meisjes die op school de zomer uitzit. Claudine valt op de kleine Hélène en Renaud heeft duidelijk een oogje op Pomme. Net zoals sommige passages in Claudine op school, zijn het best wel pikante stukken, ter opwarming voor de sensuele liefde die dit derde boek tekent en ter kennisgeving dat het huwelijk van Claudine en Renaud niet geheel conventioneel was.
Claudine getrouwd heette oorspronkelijk Claudine verliefd en die liefde gold niet haar man Renaud, maar Rézi, waarvoor ene Georgie Raoul-Duval model stond, een getrouwde vrouw die er tal van bi-seksuele affaires op na hield. Het is duidelijk wat Colette voor haar voelde: een smartelijke liefde die het leven haast onmogelijk maakte, semi-erotiek en het hartzeer spatten van de pagina’s, zo gevoelig beschrijft ze hun deels geheime relatie. Colette had Rézi zo duidelijk naar Georgie gemodelleerd dat Georgie niet blij was met het boek en de gehele editie opkocht om te vernietigen. Colette en Willy publiceerden het boek later bij een andere uitgever en veranderden de titel in Claudine getrouwd.
Annie verliefd
Annie had het ook niet getroffen met haar man, die haar flink onder de duim hield. Tijdens zijn afwezigheid wegens een reis naar Zuid-Amerika beseft Annie hoe naïef ze was. Net als Claudine krijgt ze een hekel aan de bijeenkomsten van de elite en schaamt ze zich voor haar vlammend roodharige schoonzus die bijna openlijk haar man bedriegt en flirt bij het leven, hekelt ze de zwaar opgemaakte Valentine Chessenet die gek was op Annie’s man Alain, kijkt neer op Rose Chou met haar opvallende hoeden, of de opzichtige Calliope en de corpulente muziekrecensent Maugis met uitpuilende ogen. Er is er maar één voor wie haar hart sneller gaat kloppen en dat is Claudine, die duidelijk dezelfde gevoelens koestert voor Annie. En zo moet Claudine in Claudine vertrekt wederom kiezen of ze zich gaat onderdompelen in de liefde.
Literatuur voor zwoele zomermaanden
Het was een waar genoegen om kennis te maken met Colette, die met haar vrije geest en passionele hart de lezer weet te beroeren. Zowel als pionier van het schrijven over vurige lesbische liefdes, als haar schetsen van de salons en dames die niets anders te doen hadden dan zich specialiseren in de nieuwste mode en in roddel- en achterklap. Claudines Belle Epoque leek meer op een Sodom en Gomorra van vreemdgaan en Colettes rake schetsen zullen heel wat mensen hebben doen gniffelen van leedvermaak. Claudine zelf, de reine geest die niets van al die luxe parades moest hebben, lijkt alleen gelukkig in haar geboorteplaats tussen de velden en de bossen, waar de natuur geen kapsones heeft.
De Claudine-reeks was het startpunt voor een grootse literaire carrière van een vrouw die haar amoureuze escapades gebruikte voor haar boeken, of dat nu met mannen of vrouwen was. Ze predikte de vrijheid van de vrouw, zonder al te feministisch over te komen. Ook haar liefde voor de natuur en haar ironie voor de profiteurs van de Belle Epoque zullenterugkomen in haar latere werk. De avonturen van Claudine zijn een goede kennismaking met de boeken van Colette enuitstekende literatuur voor de zwoele zomermaanden.
Colette – Claudine getrouwd en Claudine vertrekt (Claudine en ménage en Claudine s’en va, vert. Gerda Baardman), Van Maaskant Haun 2025
Deze bespreking is ook geplaatst in Smitakis Boekenlust, mét leestips: https://smitakisboekenlust.com/colette-claudine-getrouwd-en-claudine-vertrekt/
Sommigen zeggen dat de Belle Epoque rond 1870 begon, anderen beweren dat de wereldtentoonstelling in 1889 in Parijs het startpunt was voor een golf van welvaart die culturele hoogtepunten met zich meebracht, een toename van toerisme veroorzaakte en de middenklasse veel meer koopkracht bezorgde. Dit tijdperk van ‘Het mooie leven’ eindigde bruut toen in 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbrak.
Bi-seksueel
De beroemde schrijfster Colette (1873 – 1954) wordt gezien als de Franse vertegenwoordigster van de tijd dat Parijs volliep met cabarets, de Moulin Rouge voor die tijd ‘schandalige’ shows verzorgde en de schilder Henri Toulouse Lautrec dansmeisjes en dames van lichte zeden op zijn doeken vereeuwigde. Ook Colette verscheen in menige variété voorstelling, dan weer schaars gekleed, dan weer een andere vrouw kussend. Haar populariteit had ze echter te danken aan haar boeken die ook regelmatig de tongen losmaakten. Ze was bi-seksueel en beschreef vooral haar lesbische relaties ongegeneerd in haar semi-autobiografische boeken. Maar hoe vaak Colette ook in opspraak kwam, Frankrijk had geen moeite om deze eigenzinnige schrijfster massaal in de armen te sluiten.
Driemaal Claudine, eenmaal Annie
De vierdelige serie over de avonturen van Claudine waren de eerste boeken die ze schreef, onder toezicht en naam van haar eerste man ‘Willy’. De eerste drie delen, geschreven als een soort dagboek, gaan over Claudine, die we in het eerste deel (Claudine op school) leren kennen wanneer ze als een ondeugende en brutale tiener nog op school in het landelijke Montigny-en-Fresnois zit, de eerste vlinders in haar buik voelt en al een vleugje lesbische liefde introduceert. In het tweede deel (Claudine in Parijs) verhuist ze met haar vader, huishoudster en poes Fanchette naar de Franse hoofdstad, waar ze haar wilde haren min of meer kwijtraakt, geïntroduceerd wordt in de sociale hogere kringen van de stad en de echte liefde leert kennen. In dit deel is het haar neef die voor een homoseksuele noot zorgt. Het derde deel (Claudine getrouwd) is vooral gevuld met sensualiteit, vragen over huwelijkstrouw en lesbische liefde. Claudine komt terug van haar huwelijksreis, trekt in bij haar man en fladdert – niet altijd van harte – door de sociale bijeenkomsten of proeft van theatervoorstellingen. In het vierde deel (Claudine vertrekt) komt een andere vrouw aan het woord, Annie, die haar vrijheid ontdekt en het huwelijkse juk wil afschudden, terwijl ze verliefd wordt op Claudine.
Alle vier de delen zijn duidelijk verschillend van toon. Het eerste deel is jong en onbesuisd, het tweede deel rondtastend naar waar het leven heen gaat, het derde deel zindert van de liefde, het vierde deel is een feministisch ontwaken en een satire op het leven van de rijken in de Belle Epoque.
Een satire op de Belle Epoque
Claudine heeft vanaf het moment dat ze in Parijs aankwam een hekel gehad aan de salons waar de hogere klasse elkaar ontmoette, waar men gezien moest worden en waar de stad over de tong ging. In het laatste deel gaan Annie, haar schoonzus, Claudine, Renaud en nog wat regelmatig terugkerende salonbezoekers op vakantie in het toen populaire kuuroord Arriège en later naar Bayreuth en dat heeft Colette uitgebuit om er bijna een regelrechte satire van te maken. De verlegen Annie die door haar man, die op reis is, is toevertrouwd aan zijn lichtzinnige zus Marthe, geeft prachtige karikaturen weg van de ‘mooie mensen’ om haar heen, die ze uiteindelijk wel achter het behang kan plakken.
Claudine verliefd
In het eerste deel Claudine op school krijgen we al een voorproefje van Claudine’s liefde voor schoolmeisjes. In het derde deel (Claudine getrouwd) komen we weer tussen de schoolbanken terecht, wanneer Claudine aan het einde van de huwelijksreis Renaud meesleept naar haar oude woonplaats en haar oude school. Daar worden ze door de welbekende directrice Sergent ontvangen, en raken gecharmeerd van een handjevol jonge meisjes die op school de zomer uitzit. Claudine valt op de kleine Hélène en Renaud heeft duidelijk een oogje op Pomme. Net zoals sommige passages in Claudine op school, zijn het best wel pikante stukken, ter opwarming voor de sensuele liefde die dit derde boek tekent en ter kennisgeving dat het huwelijk van Claudine en Renaud niet geheel conventioneel was.
Claudine getrouwd heette oorspronkelijk Claudine verliefd en die liefde gold niet haar man Renaud, maar Rézi, waarvoor ene Georgie Raoul-Duval model stond, een getrouwde vrouw die er tal van bi-seksuele affaires op na hield. Het is duidelijk wat Colette voor haar voelde: een smartelijke liefde die het leven haast onmogelijk maakte, semi-erotiek en het hartzeer spatten van de pagina’s, zo gevoelig beschrijft ze hun deels geheime relatie. Colette had Rézi zo duidelijk naar Georgie gemodelleerd dat Georgie niet blij was met het boek en de gehele editie opkocht om te vernietigen. Colette en Willy publiceerden het boek later bij een andere uitgever en veranderden de titel in Claudine getrouwd.
Annie verliefd
Annie had het ook niet getroffen met haar man, die haar flink onder de duim hield. Tijdens zijn afwezigheid wegens een reis naar Zuid-Amerika beseft Annie hoe naïef ze was. Net als Claudine krijgt ze een hekel aan de bijeenkomsten van de elite en schaamt ze zich voor haar vlammend roodharige schoonzus die bijna openlijk haar man bedriegt en flirt bij het leven, hekelt ze de zwaar opgemaakte Valentine Chessenet die gek was op Annie’s man Alain, kijkt neer op Rose Chou met haar opvallende hoeden, of de opzichtige Calliope en de corpulente muziekrecensent Maugis met uitpuilende ogen. Er is er maar één voor wie haar hart sneller gaat kloppen en dat is Claudine, die duidelijk dezelfde gevoelens koestert voor Annie. En zo moet Claudine in Claudine vertrekt wederom kiezen of ze zich gaat onderdompelen in de liefde.
Literatuur voor zwoele zomermaanden
Het was een waar genoegen om kennis te maken met Colette, die met haar vrije geest en passionele hart de lezer weet te beroeren. Zowel als pionier van het schrijven over vurige lesbische liefdes, als haar schetsen van de salons en dames die niets anders te doen hadden dan zich specialiseren in de nieuwste mode en in roddel- en achterklap. Claudines Belle Epoque leek meer op een Sodom en Gomorra van vreemdgaan en Colettes rake schetsen zullen heel wat mensen hebben doen gniffelen van leedvermaak. Claudine zelf, de reine geest die niets van al die luxe parades moest hebben, lijkt alleen gelukkig in haar geboorteplaats tussen de velden en de bossen, waar de natuur geen kapsones heeft.
De Claudine-reeks was het startpunt voor een grootse literaire carrière van een vrouw die haar amoureuze escapades gebruikte voor haar boeken, of dat nu met mannen of vrouwen was. Ze predikte de vrijheid van de vrouw, zonder al te feministisch over te komen. Ook haar liefde voor de natuur en haar ironie voor de profiteurs van de Belle Epoque zullenterugkomen in haar latere werk. De avonturen van Claudine zijn een goede kennismaking met de boeken van Colette enuitstekende literatuur voor de zwoele zomermaanden.
Colette – Claudine getrouwd en Claudine vertrekt (Claudine en ménage en Claudine s’en va, vert. Gerda Baardman), Van Maaskant Haun 2025
Deze bespreking is ook geplaatst in Smitakis Boekenlust, mét leestips: https://smitakisboekenlust.com/colette-claudine-getrouwd-en-claudine-vertrekt/
1
Reageer op deze recensie
