Into the wild

Soms kan een heel boek zich uitspinnen rond een klein drama waarover niemand spreekt. Zoals De appeloorlog, een Noors familiedrama, waarin best wel wat gruwelijke taferelen voorkomen, maar dan wel van natuurlijke aard. Ook al wordt er af en toe aan de Eerste Wereldoorlog gerefereerd, alles speelt ver van alle politiek, in de bossen, waar wordt gejaagd en gevist. Een leven in de natuur dat we ontgroeid lijken. Het is een ontwapenend boek over een zieke en norse opa die het zwijgen verbreekt om zijn verhaal aan zijn kleinzoon te vertellen.

De appelboom

Filip woont met zijn ouders en grootouders in een huis in Oslo, omgeven door een fraaie tuin. Zijn vader spoort hem aan meer tijd met zijn grootvader Arnstein door te brengen, die er al jaren over doet om te sterven. Filip noemt zijn opa De Ouwe en is niet blij om tijd bij de rochelende en slijm ophoestende oude man door te brengen. De Ouwe praat met niemand, niet met de leden van zijn gezin en al helemaal niet met zijn jongere broer Truls, die in een huis naast hen woont. De appelboom staat op het grondgebied van oudoom Truls, maar de appels rollen alle kanten op. Filip heeft geen idee hoe de appeloorlog is ontstaan.

Overleven in de wildernis

De Ouwe heeft echter besloten te praten. Tegen zijn kleinzoon. En zo raakt Filip toch in de ban van zijn grootvader die hem vertelt over de avonturen die hij en Truls beleefden, in de jaren dat hun vader, De Keizer, hen de bossen instuurde om te leren leven in de wildernis.

Er ontspint zich een verhaal over twee jongetjes die leren jagen en vissen en planten en paddenstoelen verzamelen in de natuur. Door hun opbrengsten te verkopen komen ze aan wat geld. Ze koken zelf op een kampvuur en slapen in hun tentje, diep weggedoken in slaapzakken. Ze komen nauwelijks thuis, dronken van de vele avonturen die ze beleven. Ook al delen ze de bossen met vlotters en houtskoolbranders, zij wanen zich de koningen van de Nordmarka. Totdat De Keizer heeft besloten dat ze hun oudere broer, Totem, een heel simpele ziel, mee op sleeptouw moeten nemen om ook hem wat overlevingsmanieren te leren.

Natuur en fantasie

Het boek begint met de levensloop van libelles: van larven tot nimfen tot vliegende, wonderlijke wezens boven een ven. Het zet de toon van het boek: overal dringt de natuur zich op, ook al speelt een deel van Filips leven zich binnenshuis af. Als beginnend kunstenaar laat hij zijn fantasie de vrije loop. Zo beeldt hij zich bijvoorbeeld in dat zijn moeder een gekooide vogel is.

Lars Elling is een bekend beeldend kunstenaar in Noorwegen, maakt plaatjes voor kinderboeken en heeft twee geïllustreerde boeken uitgegeven. Kennelijk weet hij ook hoe hij kan tekenen met woorden. In deze debuutroman hanteert hij een onderhoudende stijl die Filip en zijn familie in een beeldrijke en fantasierijke omgeving plaatsen. Bijnamen zoals die van de overgrootvader, De Keizer, die net zo’n grote snor had als de toen populaire Duitse keizer Wilhelm II, spreken tot de verbeelding en plaatsen het verhaal in een historisch kader (begin van de Eerste Wereldoorlog). En er is het verhaal over stoere Bunder, een vlotter, en zijn twee honden.

Een onderhoudend familieverhaal

Filip’s verwondering over zijn familie, zijn aarzelende passie voor tekenen en de avonturen van zijn opa sieren de pagina’s, die zijn gerangschikt in korte hoofdstukken. Ze vertellen met kracht over een licht a-typische familie en een verleden, dat zich in een ongerepte natuur afspeelt. Een verhaal over drie broers, hun liefde en falen. Over een kleinzoon en het rijke verleden van zijn opa. Je kinderen de wildernis insturen om te overleven? Een verhaal dat je als volwassene niet helemaal zou moeten vertrouwen. Een verhaal om in weg te kruipen en om even de boze wereld om ons heen te vergeten.

Lars Elling – De appeloorlog (Fyrstene av Finntjern, vert. Lucy Pijttersen), Podium 2024

Deze bespreking is ook geplaatst in Smitakis Boekenlust, mét leestips: https://smitakisboekenlust.com/lars-elling-de-appeloorlog/