Lezersrecensie
Een tweede kans...?
Een tweede kans of het lot van de verdubbelde passagiers is mijn volledige titel.
Hervé Le Tellier wint met zijn 28e boek, L’Anomalie, de prestigieuze Prix Goncourt 2020! Alom geprezen om de geniale constructie en het bijzonder vernuftig, surrealistisch en origineel scenario.
En dat vond ik ook! Een absoluut ongeloofwaardige plot, krankzinnig eigenlijk, maar toch ook weer niet. Zou het waar gebeurd/geprogrammeerd kunnen zijn? De onderbouwing is dermate grondig uitgewerkt en het decor en de internationale hoofdrolspelers op velerlei gebied zo realistisch en/of herkenbaar beschreven, dat de niet aandachtige lezer op het verkeerde been kan worden gezet. Maar, het verhaal speelt in de toekomst. De oorspronkelijke L’Anomalie komt uit in juni 2020 en het verhaal speelt in 2021. Abusievelijk gaat Hervé Le Tellier ervan uit dat Donald Trump nog president van de Verenigde Staten is. En, zoals gebruikelijk, zijn er diverse complottheorieën die circuleren niet alleen via de social media…
HET SCENARIO
Hetzelfde vliegtuig, een Boeing 787 van Air France (AF 006 Paris – New York), met dezelfde piloot en bemanning en dezelfde passagiers (totaal 243 personen) landt twee keer in de States met een tussentijd van 106 dagen. Beide vluchten na een hevige storm waarbij niemand dacht het te overleven. De eerste keer landt de AF 006 met enige averij op woensdag 10 maart 2021 in New York op Kennedy Airport en de tweede keer wordt het vliegtuig, ook met averij) om veiligheidsredenen gedwongen uit te wijken naar McGuire Air Force Base, New Jersey op donderdag 24 juni 2021. Ze zijn dus volkomen identiek. Maar,…. er is een tijdsverschil van drie maanden en de tweede groep heeft die 106 dagen niet beleefd. Er zijn wat zaken veranderd in die tussenliggende tijd, zo blijkt uit de confrontaties van de ene groep met de andere. De FBI, de onderzoekers, de opgetrommelde psychologen en andere bobo’s uit de religieuze en wetenschappelijke wereld waaronder Adrian Miller en Meredith Harper uit Princeton, wisten dat al eerder. Is die tijd overbrugbaar? Of juist helemaal niet? Hoe reageert het gezin, de familie, de geliefde, eigenlijk de hele wereld op de verdubbelden?
ÉÉN GROOT eigentijds RAADSEL. In drie delen door de schrijver beschreven. Elk deel heeft een mooie, raadselachtige titel en wordt voorafgegaan door een prachtig, veelzeggend citaat uit L’Anomalie van Victor Wiesel. Zie hieronder bij de passagiers.
I – Zo zwart als de hemel
“Er bestaat iets wonderbaarlijks, dat kennis, intelligentie en zelfs genialiteit altijd overtreft, en dat is onbegrip.”
II – Het leven is een droom, zegt men”
“De existentie gaat vooraf aan de essentie, en niet zo’n beetje ook, trouwens”. Een uitbreiding op: “L’Existence précède l’Essence”, de theorie van de existentialistische filosofie van Jean-Paul Sartre”.
III – Het lied van de leegte
“Geen enkele schrijver schrijft het boek van de lezer, geen enkele lezer leest het boek van de schrijver. Alleen de laatste punt hebben ze misschien gemeen.”
DE 243 PASSAGIERS
Elf personen worden door Le Tellier successievelijk voorgesteld. Ze zijn uiteraard verschillend maar in hun “soort” stereotype. Als lezer is het opletten want de schrijver springt heen en weer tussen maart en juni en daar tussenin. Zoals passagiers in elk vliegtuig, zijn ook deze mensen van verschillend pluimage, nationaliteit, leeftijd, beroep, opleiding en levensstijl. We maken kennis met Blake, huurmoordenaar, met de Nigeriaanse rapper Slimboy die wereldberoemd wil worden maar leeft met het geheim van zijn homoseksualiteit, met het gezinnetje van militair Kleffman die door de oorlog in Afghanistan PTSS heeft gekregen en het familiedrama is wel haast onafwendbaar. We volgen een ouder wordende Franse toparchitect met veel prestigieuze projecten in Mumbai met een veel jongere vriendin die hem dumpt omdat hij haar te veel claimt en niet te vergeten is er de gehaaide zwarte advocate Joanna Wasserman die veel van haar rechtszaken wint. Maar ook zij heeft een geheim. En er is Victor Miesel, de alter ego van de schrijver. Na de eerste landing heeft hij over deze verschrikkelijke vliegervaring en diverse levenskwesties eindelijk een goed verkopend boek geschreven (L’ANOMALIE!) maar nadat hij de script naar zijn uitgeefster heeft opgestuurd, is hij over het balkon gesprongen. Deze Victor hoort wel bij de tweede groep en is dus de verdubbeling van de verdubbeling van de schrijver. Ja, de spiegelingen zijn veelvuldig.
SCHRIJFSTIJL
Hervé Le Tellier is de voorman van OULIPO, het Ouvroir de Littérature Potenielle, een groep Franse auteurs en wiskundigen die zichzelf taalkundige beperkingen opleggen. Wij kennen Georges Perec met zijn roman LA DISPARITION waarin de letter e geheel ontbreekt. Maar ook Raymond Queneau (1902-1972) maakte deel uit van deze groep, was zelfs medeoprichter en bekend is zijn werk: EXERCICES DE STYLE uit 1947, waarin een alledaags voorval op 99 manieren verteld wordt. Welnu, deze stijloefening heeft Le Tellier ook toegepast op zijn protagonisten. Heel knap. Elk personage heeft een eigen stijl. Het wetenschappelijk relaas in deel II leest daardoor wat moeizamer, met zelfs formules erbij. De hoofdstukken zijn vrij kort en hebben bijna alle aan het eind een cliffhanger.
Een andere uitdaging voor de schrijver was zoveel mogelijk verwijzingen naar eigen werk of werk van andere schrijvers, filosofen, films en filmmakers, enz. Hij is daar grandioos in geslaagd. Zelfs zien we Descartes (“Je pense donc je suis”) voorbij komen en hij krijgt een versie 2.0: “Je pense donc je suis presque sûrement un programme”.
Deze beperkingen hebben de schrijver geenszins in de weg gestaan om een toegankelijk boek te schrijven. En dat met directe en indirecte humor, met bijtende spot, met interessante en verrassende ontwikkelingen en diep filosofische gedachten. Hij schrijft zelfs een Engelse songtekst, genaamd GHOST’S SONG. Hij laat een van de wetenschappers opmerken: “Hoe groter de vrijheid van denken op internet, hoe zekerder je ervan kunt zijn dat mensen zijn opgehouden met denken”. En de beschrijving van de president van Amerika die met open mond staat te kijken en een sterke gelijkenis vertoont met: “un gros mérou à perruque blonde” wordt in de vertaling: “een dikke tandbaars met een blonde pruik”. Ik heb even gegoogeld op “tandbaars”.
EEN PAAR KANTTEKENINGEN…
De afloop, het laatste woord, intrigeert, maar is wat mij betreft eigenlijk overbodig. De vraagtekens blijven. Zeker voor de invulling van de ontbrekende letters op de laatste bladzijde.
De schrijfstijl lijkt “volmaakt” vlg de Oulipo-normen maar als je goed oplet, is “Anomalie” een enkele keer toch te “technisch”, net iets te geforceerd, valt het menselijk tintje weg. Of wordt er zelfs een uitzondering gemaakt… Hoe zit dat met Victor Wiesel? “Wie schrijft die blijft”? "La myse en abîme" oftewel het "Droste-effect". Zie hiervoor onder 243 passagiers.
De vertaler Andreas Dijkzeul verdient overigens een grote pluim voor dit hele werk. Geen gemakkelijke opgave.
KORTOM
ANOMALIE zet aan tot nadenken over ons bestaan in de huidige onzekere tijd. “Zijn wij al aanbeland in een virtuele wereld?” In hoeverre worden wij al geprogrammeerd? Zijn wij wel zo vrij? Is DESCARTES 2.0 al van toepassing?
Een absolute aanrader en terechte winnaar van de Prix Goncourt 2020! Het wachten is op een t.v.-serie met Hervé Le Tellier als Victor Miesel.
Zeist, december 2021
Hervé Le Tellier wint met zijn 28e boek, L’Anomalie, de prestigieuze Prix Goncourt 2020! Alom geprezen om de geniale constructie en het bijzonder vernuftig, surrealistisch en origineel scenario.
En dat vond ik ook! Een absoluut ongeloofwaardige plot, krankzinnig eigenlijk, maar toch ook weer niet. Zou het waar gebeurd/geprogrammeerd kunnen zijn? De onderbouwing is dermate grondig uitgewerkt en het decor en de internationale hoofdrolspelers op velerlei gebied zo realistisch en/of herkenbaar beschreven, dat de niet aandachtige lezer op het verkeerde been kan worden gezet. Maar, het verhaal speelt in de toekomst. De oorspronkelijke L’Anomalie komt uit in juni 2020 en het verhaal speelt in 2021. Abusievelijk gaat Hervé Le Tellier ervan uit dat Donald Trump nog president van de Verenigde Staten is. En, zoals gebruikelijk, zijn er diverse complottheorieën die circuleren niet alleen via de social media…
HET SCENARIO
Hetzelfde vliegtuig, een Boeing 787 van Air France (AF 006 Paris – New York), met dezelfde piloot en bemanning en dezelfde passagiers (totaal 243 personen) landt twee keer in de States met een tussentijd van 106 dagen. Beide vluchten na een hevige storm waarbij niemand dacht het te overleven. De eerste keer landt de AF 006 met enige averij op woensdag 10 maart 2021 in New York op Kennedy Airport en de tweede keer wordt het vliegtuig, ook met averij) om veiligheidsredenen gedwongen uit te wijken naar McGuire Air Force Base, New Jersey op donderdag 24 juni 2021. Ze zijn dus volkomen identiek. Maar,…. er is een tijdsverschil van drie maanden en de tweede groep heeft die 106 dagen niet beleefd. Er zijn wat zaken veranderd in die tussenliggende tijd, zo blijkt uit de confrontaties van de ene groep met de andere. De FBI, de onderzoekers, de opgetrommelde psychologen en andere bobo’s uit de religieuze en wetenschappelijke wereld waaronder Adrian Miller en Meredith Harper uit Princeton, wisten dat al eerder. Is die tijd overbrugbaar? Of juist helemaal niet? Hoe reageert het gezin, de familie, de geliefde, eigenlijk de hele wereld op de verdubbelden?
ÉÉN GROOT eigentijds RAADSEL. In drie delen door de schrijver beschreven. Elk deel heeft een mooie, raadselachtige titel en wordt voorafgegaan door een prachtig, veelzeggend citaat uit L’Anomalie van Victor Wiesel. Zie hieronder bij de passagiers.
I – Zo zwart als de hemel
“Er bestaat iets wonderbaarlijks, dat kennis, intelligentie en zelfs genialiteit altijd overtreft, en dat is onbegrip.”
II – Het leven is een droom, zegt men”
“De existentie gaat vooraf aan de essentie, en niet zo’n beetje ook, trouwens”. Een uitbreiding op: “L’Existence précède l’Essence”, de theorie van de existentialistische filosofie van Jean-Paul Sartre”.
III – Het lied van de leegte
“Geen enkele schrijver schrijft het boek van de lezer, geen enkele lezer leest het boek van de schrijver. Alleen de laatste punt hebben ze misschien gemeen.”
DE 243 PASSAGIERS
Elf personen worden door Le Tellier successievelijk voorgesteld. Ze zijn uiteraard verschillend maar in hun “soort” stereotype. Als lezer is het opletten want de schrijver springt heen en weer tussen maart en juni en daar tussenin. Zoals passagiers in elk vliegtuig, zijn ook deze mensen van verschillend pluimage, nationaliteit, leeftijd, beroep, opleiding en levensstijl. We maken kennis met Blake, huurmoordenaar, met de Nigeriaanse rapper Slimboy die wereldberoemd wil worden maar leeft met het geheim van zijn homoseksualiteit, met het gezinnetje van militair Kleffman die door de oorlog in Afghanistan PTSS heeft gekregen en het familiedrama is wel haast onafwendbaar. We volgen een ouder wordende Franse toparchitect met veel prestigieuze projecten in Mumbai met een veel jongere vriendin die hem dumpt omdat hij haar te veel claimt en niet te vergeten is er de gehaaide zwarte advocate Joanna Wasserman die veel van haar rechtszaken wint. Maar ook zij heeft een geheim. En er is Victor Miesel, de alter ego van de schrijver. Na de eerste landing heeft hij over deze verschrikkelijke vliegervaring en diverse levenskwesties eindelijk een goed verkopend boek geschreven (L’ANOMALIE!) maar nadat hij de script naar zijn uitgeefster heeft opgestuurd, is hij over het balkon gesprongen. Deze Victor hoort wel bij de tweede groep en is dus de verdubbeling van de verdubbeling van de schrijver. Ja, de spiegelingen zijn veelvuldig.
SCHRIJFSTIJL
Hervé Le Tellier is de voorman van OULIPO, het Ouvroir de Littérature Potenielle, een groep Franse auteurs en wiskundigen die zichzelf taalkundige beperkingen opleggen. Wij kennen Georges Perec met zijn roman LA DISPARITION waarin de letter e geheel ontbreekt. Maar ook Raymond Queneau (1902-1972) maakte deel uit van deze groep, was zelfs medeoprichter en bekend is zijn werk: EXERCICES DE STYLE uit 1947, waarin een alledaags voorval op 99 manieren verteld wordt. Welnu, deze stijloefening heeft Le Tellier ook toegepast op zijn protagonisten. Heel knap. Elk personage heeft een eigen stijl. Het wetenschappelijk relaas in deel II leest daardoor wat moeizamer, met zelfs formules erbij. De hoofdstukken zijn vrij kort en hebben bijna alle aan het eind een cliffhanger.
Een andere uitdaging voor de schrijver was zoveel mogelijk verwijzingen naar eigen werk of werk van andere schrijvers, filosofen, films en filmmakers, enz. Hij is daar grandioos in geslaagd. Zelfs zien we Descartes (“Je pense donc je suis”) voorbij komen en hij krijgt een versie 2.0: “Je pense donc je suis presque sûrement un programme”.
Deze beperkingen hebben de schrijver geenszins in de weg gestaan om een toegankelijk boek te schrijven. En dat met directe en indirecte humor, met bijtende spot, met interessante en verrassende ontwikkelingen en diep filosofische gedachten. Hij schrijft zelfs een Engelse songtekst, genaamd GHOST’S SONG. Hij laat een van de wetenschappers opmerken: “Hoe groter de vrijheid van denken op internet, hoe zekerder je ervan kunt zijn dat mensen zijn opgehouden met denken”. En de beschrijving van de president van Amerika die met open mond staat te kijken en een sterke gelijkenis vertoont met: “un gros mérou à perruque blonde” wordt in de vertaling: “een dikke tandbaars met een blonde pruik”. Ik heb even gegoogeld op “tandbaars”.
EEN PAAR KANTTEKENINGEN…
De afloop, het laatste woord, intrigeert, maar is wat mij betreft eigenlijk overbodig. De vraagtekens blijven. Zeker voor de invulling van de ontbrekende letters op de laatste bladzijde.
De schrijfstijl lijkt “volmaakt” vlg de Oulipo-normen maar als je goed oplet, is “Anomalie” een enkele keer toch te “technisch”, net iets te geforceerd, valt het menselijk tintje weg. Of wordt er zelfs een uitzondering gemaakt… Hoe zit dat met Victor Wiesel? “Wie schrijft die blijft”? "La myse en abîme" oftewel het "Droste-effect". Zie hiervoor onder 243 passagiers.
De vertaler Andreas Dijkzeul verdient overigens een grote pluim voor dit hele werk. Geen gemakkelijke opgave.
KORTOM
ANOMALIE zet aan tot nadenken over ons bestaan in de huidige onzekere tijd. “Zijn wij al aanbeland in een virtuele wereld?” In hoeverre worden wij al geprogrammeerd? Zijn wij wel zo vrij? Is DESCARTES 2.0 al van toepassing?
Een absolute aanrader en terechte winnaar van de Prix Goncourt 2020! Het wachten is op een t.v.-serie met Hervé Le Tellier als Victor Miesel.
Zeist, december 2021
2
3
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Wil
Gesponsord
Deze thriller trekt je razendsnel mee in een complot met onbetrouwbare staatslieden met hun eigen agenda's, internationale conflicten en hoogoplopende bedreigingen voor de samenleving.
