Brandgevaar door kort lontje

Bewustwording is een term die steeds vaker lijkt te worden gebruikt. Therapeuten, coaches en sprekers krijgen er niet genoeg van en boeken met bewustwording als thema springen als paddenstoelen uit de grond. Het woord is haast cliché. Een cliché is per definitie 'iets dat zo vaak gezegd is dat het niet veel meer betekent', maar heeft een kern van waarde – waar rook is, is vuur. Vaak wordt ‘bewustwording’ (en steeds vaker ook ‘zingeving’) gebruikt als tegenreactie tegen de snelle, digitale wereld waarin we leven. Met die zingeving kunnen we het clichématige ‘bewust worden’ dan weer betekenis geven. Dat is ook waar het om gaat in De opbrandfactor: door je bewust te worden van je onbewuste drijfveren, kun je ontdekken wat jou opbrandt of dreigt op te branden en je leven (opnieuw) zin geven door de burn-out voor te zijn.

In De opbrandfactor van Monique Schouten, psycholoog en directeur van de V-Cirkel Academie, staat burn-outpreventie centraal. Om tot het inzicht te komen waarom je opbrandt, moet je weten wat jouw onbewuste drijfveer is. Pas dan kun je inzien wat jou opbrandt. Het grootste deel van ons gedrag wordt namelijk bestuurd door ons onbewuste. Je kunt rationaliseren waarom je bepaald gedrag vertoont, maar eigenlijk komt het allemaal neer op één ding: jouw onbewuste drijfveer. In dit boek presenteert Monique negen onbewuste drijfveren, gebaseerd op de negen menstypen uit het eeuwenoude Griekse enneagram: De Perfectionist, de Helper, de Presteerder, de Individualist, de Observant, de Loyalist, de Levensgenieter, de Baas en de Vredestichter.

Na een voorwoord wordt in het eerste hoofdstuk de V-cirkeltheorie uitgelegd, waarna in de negen daarop volgende hoofdstukken ieder een opbrandfactor centraal staat. Elk van die negen hoofdstukken begint met een introductie van de V-cirkel die daarbij hoort. Bij die V-cirkel – ook wel: comfortzone – gaat het om de vier basisdrijfveren: Verslaving, Verleiding, Vermijding en Verdediging. Elk type mens heeft een onbewuste drijfveer en een ideaalbeeld. Bij dat ideaalbeeld horen zeven regels, die in ieder hoofdstuk worden verduidelijkt door per regel twee praktijkvoorbeelden te geven. In dit boek is de nadruk gelegd op de schaduwkanten van die drijfveren en het ideaalbeeld om daarna over te gaan op het omdenken van die opbrandfactoren in de laatste hoofdstukken. De auteur helpt de lezer hierbij door per opbrandfactorregel een alternatief te geven.

De verschillende opbrandfactoren zijn toegankelijk en verhelderend beschreven. De praktijkvoorbeelden bij de opbrandfactor waar de lezer zich mee identificeert zijn bovendien goed herkenbaar. De vele voorbeelden vormen een goede toelichting, maar zijn enigszins overheersend aanwezig. In een eerder boek van Monique Schouten, De beste versie van jezelf (2014, uitgeverij Marmer), zijn elementen van haar V-cirkeltheorie al besproken. Al lijkt Schouten de theorie in De opbrandfactor vanuit een ander perspectief te benaderen, is het onduidelijk in hoeverre dit nieuwe boek vernieuwend is. Schouten is in haar opzet geslaagd haar burn-outpreventie toegankelijk te maken voor iedereen en te tonen hoe ze deze theorie in de praktijk brengt in haar V-Cirkel Academie, maar laat de lezer enigszins onvervuld achter.