Vermakelijk maar weinig bijzonder

Op Twitter was Maaike le Noble (uitgeefdirecteur Meulenhoff Boekerij) razend enthousiast over dit boek. Enthousiasme is aanstekelijk, dus ik was erg benieuwd. En ik? Ik vond het een vermakelijk maar weinig bijzonder boek.


Voor de val

Op een mistige zomeravond gaan elf mensen in Martha’s Vineyard aan boord van een klein privévliegtuig: tien mensen voor wie dit vanzelfsprekend is, en een kunstenaar die toevallig aan boord belandt. Achttien minuten later is het vliegtuig neergestort in zee. De enige overlevenden zijn een jongetje van vier en Scott Burroughs, de kunstenaar, die het kind weet te redden.

Filmisch geschreven

Ik was erg onder de indruk van het begin. Het boarden, de crash, maar voornamelijk de reis naar het vaste land. Hoe de gewonde Scott de kleine JJ weet te redden, ondanks zijn verwonding. Pure concentratie, zowel voor het zwemmen als voor de jongen, en doorzettingsvermogen zorgen voor een bijzondere prestatie het verschil maakte tussen leven en dood. Noah Hawley schrijft met prachtige empathie over de relatie tussen Scott en het jongetje. Het is jammer dat die relatie later op een laag pitje komt te staan, waardoor die ontwikkeling oppervlakkig blijft.

Het schakelen tussen personages was boeiend, omdat je ze ineens beter kon plaatsen. Ze kregen een geschiedenis en werden daardoor menselijk. Het was als geheel soms wat veel en ik had liever meer focus gezien op de jongen en de man, maar het maakte het wel uniek. Ook de verschrijvingen van de schilderijen van Scott vond ik erg uniek. Wat een getalenteerd kunstenaar is dat! Ik zág ze gewoon voor me. Bijna dan… jammer.

Haperende diepgang en een onafgerond einde

Het is duidelijk dat Noah Hawley een belezen man is. Hij haalt verschillende filosofen aan, onder wie Jean-Paul Sartre en Georg Hegel. Hij uit ook duidelijk kritiek op onze wereld, met name het kapitalisme moet het ontgelden. Zo lijken wolkenkrabbers volgens hem wel op grafstenen. En de paradox van de moderne technologie is dat de instrumenten die we gebruiken tegen ons gebruikt kunnen worden. Maar niet alle diepgang is geslaagd. ‘We worden allemaal een karikatuur van onszelf als we lang genoeg leven’ vind ik een overhaaste generalisatie. En sommige filosofische metaforen komen geforceerd over en gaan voorbij aan de kern van waarheid die er wel degelijk in zit.

Het is ook jammer dat diepgaande passages vaak plompverloren in een tekst zijn gepropt. Het gaf mij het gevoel dat een mysterieuze voice-over die tekst uitsprak. Hawleys manier van schrijven doet denken aan een film. Bijvoorbeeld bij de opening als hij besluit over schakelen naar een camera op het land in plaats van over de schouders van de zwemmende Scott en JJ. Daarbij heeft hij het ook ineens over ‘de man’ en ‘de jongen’. Met Hawleys ervaring met film is het niet verwonderlijk dat hij ook in zijn boek die sfeer wilde overbrengen. Voor mij hadden die passages beter in de tekst verweven mogen worden.

Vermakelijk maar weinig bijzonder

Het einde is daarbij was voorspelbaar. Door de filosofische passages over toeval en ons menselijke verlangen naar samenhang en verhalen, was het einde al vanaf het begin te voorspellen. (‘Bij ontstentenis van feiten, denkt hij, bedenken we zelf verhalen.’) Dat deed me dan ook afvragen waar hij eigenlijk naartoe werkte. Voor een filmisch geschreven roman, miste ik de rustige afronding die de kijker een bevredigend gevoel geeft.

Voor de val is een vermakelijk maar weinig bijzonder verhaal, dat weliswaar met ontroerende empathie is geschreven maar toch wat onafgemaakt overkomt.

(Deze recensie verscheen eerder op www.alexhoogendoorn.nl)