Lezersrecensie
Vrij zijn is een middenweg
28 juli 2016
Vrijheid voor gevorderden
Vrijheid is onze belangrijkste waarde, maar het ontbreekt ons aan een eenduidige definitie. In de liberale traditie wordt vrijheid vaak gedefinieerd als de afwezigheid van grenzen en obstakels, maar deze opvatting is te beperkt en geeft weinig houvast. Bovendien werkt deze invulling van vrijheid egocentrisme in de hand, omdat we elkaar als begrenzing gaan zien. In Vrijheid voor gevorderden ontwikkelt Paul Teule een alternatief: vrijheid als ruimte.
Vrij zijn is een middenweg
Paul Teule werpt een voor mij nieuw licht op het begrip ‘vrijheid’, of eigenlijk: hij belicht het zo dat duidelijk wordt dat vrijheid verschillende betekenissen heeft. Hij maakt een onderscheid tussen negatieve en positieve vrijheid: ‘negatieve vrijheid gaat over datgene wat je vrij laat, positieve vrijheid over datgene wat je vrijheid geeft,’ aldus Teule. Dit boek is een mooie samenkomst van beide vormen, want vrijheid is geen zwart-witdenken, het is een samenspel van verschillende factoren die ook het nodige relativeringsvermogen behoeven.
Als mens is de kans groot dat je functioneert in een sámenleving. Tenzij je je om een filosofische of spirituele reden totaal hebt afgezonderd van de mensheid. Het klinkt cliché als ik zeg dat de mens een sociaal dier is, maar dat is in mijn ogen een van de weinige absolute waarheden die er bestaan. Verbondenheid leidt tot geluk. Teule betoogt heel mooi hoe je je pas vrij kunt voelen als je weet wat vrijheid inhoudt en jij je dus beseft dat negatieve en positieve vrijheid elkaar aanvullen, niet aanvallen. Zijn filosofie van het vrij zijn is een middenweg, waarbij hij gebruikmaakt van onder meer de deugdenethiek van Aristoteles en de filosofie van stoïcijns wijsgeer Epictetus.
'Je bent vrij als je de ruimte hebt om te doen wat je wilt en die ruimte moet daarvoor leeg genoeg zijn, maar ook zodanig gevormd en ingericht dat de ruimte strekt tot het doel dat je wilt bereiken. Als je daadwerkelijk door niets dan leegte wordt omringd, kun je ook niets.' (p. 10)
Op sommige punten wordt het wat technisch, zoals wanneer hij uitweidt over economie. Maar het is toegankelijk en begrijpelijk geschreven. Dat juist de economie zo belangrijk is als we het over vrijheid hebben, is niet iets wat meteen in mij opkwam. Maar het is logisch, want het is de ruimte waarin wij bestaan! Door onze vrijheid te plaatsen in de context van de samenleving, relativeert Teule de mate waarin we vrij zijn.
Hoe wij onze maatschappij hebben ingericht voelt als vanzelfsprekend. Pas als je bedenkt dat al onze regels ons vrijer dan ooit hebben gemaakt, omdat ze ons als het ware ontslaan van allerlei plichten, besef je dat je eigenlijk al heel vrij bént. Ja, we hebben allerlei redenen om ons in het nauw gedreven te voelen, maar Teule zet je met beide benen weer op de grond. Hij geeft je voldoende handvatten om zelf te bepalen hoe vrij jij je voelt en zelf te ontdekken hoe jij je vrijer kunt voelen.
In 'Vrijheid voor gevorderden' krijg je handvatten aangereikt om actiever na te denken over je eigen vrijheid met de nodige kennis om daadwerkelijk tot een effectief besluit te komen.
(Deze recensie verscheen eerder op www.alexhoogendoornn.nl.)
Vrijheid is onze belangrijkste waarde, maar het ontbreekt ons aan een eenduidige definitie. In de liberale traditie wordt vrijheid vaak gedefinieerd als de afwezigheid van grenzen en obstakels, maar deze opvatting is te beperkt en geeft weinig houvast. Bovendien werkt deze invulling van vrijheid egocentrisme in de hand, omdat we elkaar als begrenzing gaan zien. In Vrijheid voor gevorderden ontwikkelt Paul Teule een alternatief: vrijheid als ruimte.
Vrij zijn is een middenweg
Paul Teule werpt een voor mij nieuw licht op het begrip ‘vrijheid’, of eigenlijk: hij belicht het zo dat duidelijk wordt dat vrijheid verschillende betekenissen heeft. Hij maakt een onderscheid tussen negatieve en positieve vrijheid: ‘negatieve vrijheid gaat over datgene wat je vrij laat, positieve vrijheid over datgene wat je vrijheid geeft,’ aldus Teule. Dit boek is een mooie samenkomst van beide vormen, want vrijheid is geen zwart-witdenken, het is een samenspel van verschillende factoren die ook het nodige relativeringsvermogen behoeven.
Als mens is de kans groot dat je functioneert in een sámenleving. Tenzij je je om een filosofische of spirituele reden totaal hebt afgezonderd van de mensheid. Het klinkt cliché als ik zeg dat de mens een sociaal dier is, maar dat is in mijn ogen een van de weinige absolute waarheden die er bestaan. Verbondenheid leidt tot geluk. Teule betoogt heel mooi hoe je je pas vrij kunt voelen als je weet wat vrijheid inhoudt en jij je dus beseft dat negatieve en positieve vrijheid elkaar aanvullen, niet aanvallen. Zijn filosofie van het vrij zijn is een middenweg, waarbij hij gebruikmaakt van onder meer de deugdenethiek van Aristoteles en de filosofie van stoïcijns wijsgeer Epictetus.
'Je bent vrij als je de ruimte hebt om te doen wat je wilt en die ruimte moet daarvoor leeg genoeg zijn, maar ook zodanig gevormd en ingericht dat de ruimte strekt tot het doel dat je wilt bereiken. Als je daadwerkelijk door niets dan leegte wordt omringd, kun je ook niets.' (p. 10)
Op sommige punten wordt het wat technisch, zoals wanneer hij uitweidt over economie. Maar het is toegankelijk en begrijpelijk geschreven. Dat juist de economie zo belangrijk is als we het over vrijheid hebben, is niet iets wat meteen in mij opkwam. Maar het is logisch, want het is de ruimte waarin wij bestaan! Door onze vrijheid te plaatsen in de context van de samenleving, relativeert Teule de mate waarin we vrij zijn.
Hoe wij onze maatschappij hebben ingericht voelt als vanzelfsprekend. Pas als je bedenkt dat al onze regels ons vrijer dan ooit hebben gemaakt, omdat ze ons als het ware ontslaan van allerlei plichten, besef je dat je eigenlijk al heel vrij bént. Ja, we hebben allerlei redenen om ons in het nauw gedreven te voelen, maar Teule zet je met beide benen weer op de grond. Hij geeft je voldoende handvatten om zelf te bepalen hoe vrij jij je voelt en zelf te ontdekken hoe jij je vrijer kunt voelen.
In 'Vrijheid voor gevorderden' krijg je handvatten aangereikt om actiever na te denken over je eigen vrijheid met de nodige kennis om daadwerkelijk tot een effectief besluit te komen.
(Deze recensie verscheen eerder op www.alexhoogendoornn.nl.)
1
Reageer op deze recensie
Meer recensies van
Gesponsord
Deze thriller trekt je razendsnel mee in een complot met onbetrouwbare staatslieden met hun eigen agenda's, internationale conflicten en hoogoplopende bedreigingen voor de samenleving.
