De lezer heeft verbeeldingskracht nodig

In het in Amerika alom bewierookte “Al onze namen” van de van origine Ethiopische schrijver Dinaw Mengestu is Isaac de spil van het verhaal. Hij is uit Oeganda via Kenia naar de Verenigde Staten gevlucht. Oeganda was (en is) een oorlogsgebied waar vele revolutionaire groeperingen elkaar en de regering niets ontziend bevochten.
In de VS krijgt Isaac een liefdesrelatie met zijn op dat moment nog bij haar ouders wonende maatschappelijk werkster Helen. Die maakt het leven voor hem mooi, maar intussen worstelt hij voortdurend met zijn verleden. Ook in het heden maakt de buitenwereld het hem niet gemakkelijk. Even subtiele als geestelijk wrede uitingen van racisme in de VS worden zijn deel, doch hij toont dan op bijna ontroerende wijze zijn innerlijke kracht.
In zijn verhouding met Helen zwijgt Isaac vrijwel volledig over zijn traumatische verleden. Dat wordt evenwel beschreven in aparte hoofdstukken in het boek. Deze geven een realistisch beeld van de naargeestige en gewelddadige gebeurtenissen in Oeganda, beginnend met studentenprotest maar eindigend met grof en harteloos geweld.

Het boek is opgebouwd uit hoofdstukken die alternerend de titel “Isaac” en “Helen” dragen. De eerste gaan over het verleden van Isaac in Oeganda. Opmerkelijk is dat daarin voortdurend twee personen een rol spelen, Isaac en de ik-figuur. Wie die laatste is wordt overgelaten aan de verbeelding van de lezer.
De hoofdstukken “Helen” beschrijven het wel en wee van Helen en Isaac in de VS. Dat gebeurt soms indringend maar ook soms vrij basaal. Het steeds wisselen van het beeld tussen heden en verleden gebeurt overigens dermate soepel dat het niet teveel inspanning van de lezer vergt.
Anders is dat bij lezing van de eerste pagina van het boek. De eerste twee volzinnen beslaan tezamen maar liefst vijftien regels. Daar schrikt de lezer wel even van, doch vervolgens wordt het proza van Mengestu alsnog gemakkelijk toegankelijk. Kennelijk is het een poging van de schrijver om de lezer meteen op scherp te zetten. En dat lukt wonderwel.

Het taalgebruik van Mengestu is soepel en nagenoeg foutloos. Twee vergissingen zijn bij het uitgeven van het boek onopgemerkt gebleven. De uitgever is er nu van op de hoogte.
Er wordt tamelijk veel aan de verbeeldingskracht van de lezer overgelaten doordat de gebeurtenissen en scènes veelal niet tot in detail worden weergegeven. Dat lijkt een gemiste kans voor de auteur maar wellicht is het juist zijn eigen stijl. Het boek heeft geen filmisch karakter maar het is lezenswaardig door het op gevoelige wijze aansnijden van thema’s als schier onmogelijke liefde, rassenhaat, menselijke opoffering, oorlogstrauma en eenzaamheid.

“Al onze namen” krijgt drie sterren.