Een bepaaldelijk niet alledaags oorlogsverhaal

Elsa Aaldering torst haar hele leven een meervoudig geheim met zich mee. In de Tweede Wereldoorlog die uitbrak toen ze twaalf jaar was, heeft ze traumatische gebeurtenissen meegemaakt die ze niet (alle) heeft kunnen delen met haar broers, kinderen en kleinkinderen. Uit de titel van het boek “Mijn vader was een NSB'er” van Elmer den Braber is duidelijk wat één van die geheimen was. Maar er was meer. Elsa heeft in de oorlog haar vader veel geholpen in diens kruidenierszaak in Weesp waar veel Duitse bezetters tot de vaste klanten behoorden. Zo leerde ze de charmante officier Helmut Schinkel kennen. Diens hulp kon ze inroepen toen haar hartsvriendin Anna de Korver in de problemen kwam. Maar meester De Bruijn, een van de beeldbepalende mensen in haar jonge leven, kon ze niet redden. En tegen het einde van de oorlog probeerden NSB-ers en hun gezinnen hun hachje te redden hetgeen niet altijd van een leien dakje ging.

In de nadagen van haar leven wil Elsa, inmiddels weduwe van Willem, opening van zaken geven over haar oorlogservaringen en –trauma’s tijdens een familiefeestje waar haar broer Evert-Jan en haar kinderen en kleinkinderen aanwezig zijn. Haar zoon Dirk verzet zich op enigszins lijdelijke wijze tegen haar voornemen om het verhaal te gaan vertellen. Waarom Dirk dat doet wordt pas tegen het einde van het verhaal duidelijk, althans de lezer denkt dan te weten wat de achtergrond van de opstelling van Dirk is geweest.
Niettemin vertelt Elsa haar verhaal waarbij de aanwezigen aan haar lippen hangen. Het geeft een ontroerend beeld van de beleving door een jong meisje van sommige verschrikkingen van de oorlog. De lezer voelt mee met de diepe zielenroerselen die Elsa in die zware periode had. Medelijden met vader die het beste voor zijn gezin lijkt te doen, wisselt af met weerzin tegen zijn handelwijze.

Elmer den Braber heeft met zijn debuutroman een lezenswaardig boek geschreven dat een mooi beeld geeft van de emoties van twee hartsvriendinnen als zij tijdens de oorlog vele indringende gebeurtenissen meemaken. Het verhaal is gemakkelijk leesbaar met korte hoofdstukken en kernachtige taal. De “plot” (voor zover men daarvan kan spreken in een roman als deze) kent een paar onverwachte originele wendingen. De karakters van vooral Elsa, haar vader en Anna worden mooi neergezet, en de situatieschetsen kunnen de toets der kritiek goed doorstaan.
Het boek kent echter wel enkele minpuntjes. Storend is het overvloedige gebruik van komma’s. Niet alleen worden er in zijn algemeenheid veel te veel komma’s gebruikt maar ook staan er komma’s op plaatsen in zinnen waar ze juist net niet behoren te staan (jaja, uiteraard vallen die in dezelfde categorie!). Kennelijk hebben redacteur en/of corrector daar duidelijk onvoldoende oog voor gehad.
Dat geldt ook voor correcte spelling van woorden. Het taalgebruik van Den Braber is op zich goed. Hij gebruikt geen complexe woorden en evenmin gezochte beeldspraak of metaforen. Dat is een compliment waard maar jammer is dat er nogal wat spel- en typefouten in het boek staan. Al snel komt er een “ellenboog” voorbij en even verderop is sprake van een “verassing”. En zo volgen er meer.
Tot slot de cover. Die geeft een gebeurtenis uit het verhaal weer. Het plaatje lijkt nogal geacteerd in scène gezet te zijn en oogt niet volwassen mede door de kleurstelling. Daardoor krijgt de lezer vooraf wellicht de indruk dat het zou gaan om een jeugdboek of een YA. Dat is “Mijn vader was een NSB'er” echter zeker niet. Het is een mooi verhaal over vriendschap, intrige, leugens, diabolische keuzes, verraad en onrecht dat indruk maakt en ook ontroering teweeg brengt.

Het boek krijgt drie fonkelende sterren.