Spannend verhaal dat griezelig dichtbij komt!

Het boek Achter de Nevel bereikte mij ongeveer anderhalve week geleden via een kleine omzwerving en sindsdien heeft het verhaal me 's avonds beziggehouden. Normaal gesproken lees ik vrij snel, maar voor dit boek moet je echt de tijd nemen, want het bevat een samenzwering die zo groots en uitgebreid is en zo echt aandoet dat je niet anders kunt dan na een paar hoofdstukken het boek wegleggen en gaan overpeinzen wat je net gelezen hebt. Maar ik loop op de zaken vooruit. Laat ik beginnen bij het begin.

Toen ik het boek eenmaal in handen had, viel me ten eerste de mooie cover op. Het prachtige schilderij Der Wanderer über dem Nebelmeer van Caspar David Friedrich is met een achtergrond van wolkenkrabbers, in plaats van de onstuimige zee van het origineel, afgebeeld. Een krachtig beeld dat de lezer gelijk intrigeert. Op die mooie plaat is de ondertitel het volgende dat de aandacht trekt 'Een wereldomspannende samenzwering'. Dat nodigt wel uit tot lezen! Vrees niet ik zal jullie niet op een hele trip door mijn leeservaring meesleuren, maar jullie gewoon vertellen waar het boek over gaat en wat ik de sterke en zwakke punten aan het verhaal vond ;).
Het boek start met een korte proloog die (zogenaamd) vanuit het perspectief van de schrijver is geschreven en de lezer informeert dat de boodschap in het verhaal echt is, hoewel de personages fictief zijn. Een proloog die zeker de aandacht trekt en intrigeert. Toch weet ik nog steeds niet helemaal wat ik van de proloog (en de epiloog) moet vinden. Aan de ene kant zorgt de proloog ervoor dat het verhaal in de 'werkelijkheid' wordt geankerd, maar aan de andere kant haalt het mij als lezer juist een beetje uit de werkelijkheid van het verhaal.
Hierna begint het verhaal echt en volgen we Harry Vermolen, een doodnormale Twentenaar die getrouwd is met de Spaanse Sophia en twee dochters heeft. We volgen het gezin korte tijd totdat het noodlot toeslaat en zowel Sophia als de twee kinderen Maria en Virginia omkomen bij een auto-ongeluk. Dit begin is meesterlijk neergezet en erg emotioneel. Bij de begrafenisscène had ik echt een brok in mijn keel. Nu denk je wellicht dat dit begin nog weinig te maken heeft met een samenzwering, maar schijn bedriegt. Sophia was namelijk in dienst van de VN en vertaalde het Kyoto-rapport vanuit het Spaans. Als later blijkt dat dit rapport ondeugdelijk is vertaald, wordt de schuld in de schoenen van de dode zondebok geschoven. Hier begint Harry's avontuur daadwerkelijk, want hij laat het niet over zijn kant gaan dat zijn vrouw postuum door het slijk wordt gehaald. Samen met zijn zwager Ramon gaat hij op onderzoek uit.
Dit is het punt in het verhaal waarop we van hoofdpersoon wisselen en kennis maken met de Duitse, adellijke dame Amelia Solms-Waldenburg. Haar vader laat haar aan zijn sterfbed beloven dat ze een geheime brief aan een Engelse baron moet bezorgen. Een opdracht die vrij makkelijk en onschuldig klinkt, maar Amelia recht in de omhelzing van de Verhevenen werpt, een groep adellijke mensen die uit zijn op wereldheerschappij. Een groep waar zij door haar hoge geboorte en familielijn deel van uitmaakt. Maar legt zij zich zomaar bij dit lot neer?
Op geniale wijze weet Pisano deze twee draden te verweven in een spannend verhaal waarbij grote gebeurtenissen die in de wereld hebben plaatsgevonden sinds het eind van de negentiende eeuw allemaal een onderdeel worden van een grote samenzwering met de Verhevenen als marionettenspelers aan het hoofd. Zo zien we hoe de Wereldoorlogen, banken- en kredietcrises, terroristische aanslagen en noem het maar op allemaal onderdeel zijn van een sinister plan om de wereld in chaos te storten, waardoor de machtselite makkelijker een alles controlerend, wereldomspannend regime op kan zetten dat alle mensen makkelijk in het gareel kan houden doordat ze de volledige beschikking over iedereens geld hebben.
De overtuigingskracht van dit verhaal is een van de sterkste punten. Pisano weet op uiterst realistische wijze zijn samenzweringstheorie naar voren te brengen. Hoewel ik als historica eerst mijn twijfels had doordat op blz 49 een brief staat die zogenaamd in 1871 is geschreven, maar waar al melding wordt gemaakt van het nazisme. Gelukkig kent Pisano zijn geschiedenis en gebruikt hij deze schijnbare fout als slim trucje om een van de Verhevenen te laten twijfelen aan de echtheid van de brief en deze verder te laten onderzoeken op verborgen boodschappen. Vanaf dit punt sleurt de schrijver je onherroepelijk mee in zijn samenzweringsverhaal. Bewijs na bewijs stapelt zich op zodat je zelf al gauw begint te twijfelen of dit fictieve verhaal niet een angstaanjagende kern van waarheid bevat. Nu is het niet heel moeilijk om achteraf complotten en samenzweringen in de geschiedenis te zien, er is zelfs een officiële term voor 'the historian's fallacy'. Toch, weet Pisano zijn samenzwering levensecht neer te zetten en je te laten nadenken over gebeurtenissen waarvan je dacht dat je er alles al over wist.
Een ander sterk punt is de manier waarop Pisano moeilijke begrippen en gebeurtenissen op een begrijpelijke manier weet uit te leggen zonder dat dit belerend overkomt of uitmondt in een gigantische infodump die over het hoofd van de lezer wordt uitgestort. Dit is wel een klein applausje waard!
Nog een sterk punt is de overzichtelijkheid van het verhaal. Het boek overspant zo'n vijftien à twintig jaar en wordt verteld vanuit meerdere perspectieven, waardoor het snel verwarrend had kunnen worden, maar op geen enkel punt in het verhaal raak je als lezer het overzicht kwijt.
Er zijn echter ook een paar punten waarop ik het verhaal iets minder geslaagd vond. Soms lijken verschillende personages een en dezelfde 'stem' te hebben. Vooral in de stukjes waarbij belangrijke onderdelen van het verhaal worden uitgelegd, lijken alle personages zonder uitzondering een nogal zakelijke, korte toon te handhaven, waardoor er niet echt meer onderscheid is tussen karakters en sekse. Dit is erg jammer want in niet-uitleggende dialogen hebben de personages wel een eigen stem en karakter. En voor de rest worden de personages ook zonder uitzondering zeer menselijk en levensecht neergezet.
Een ander zwak punt vond ik de hoeveelheid perspectiefwisselingen. Er zijn zoveel personages van waaruit geschreven wordt dat het soms ietwat vervelend werd. Vooral bij de hele korte hoofdstukjes vanuit het perspectief van personages die verder niet echt een rol meer speelden. Zoals hierboven al gezegd raak je hier niet de overzichtelijkheid kwijt, maar je raakt soms wel de connectie met de hoofdpersonen kwijt omdat er teveel geswitcht wordt. Ik had liever alleen vanuit de belangrijkste personages gelezen.

Dit laatste is ook de reden waarom ik het boek vier sterren geef in plaats van vijf, maar dat mag de pret niet drukken want Achter de Nevel is een meesterlijk geschreven verhaal dat je laat twijfelen en nadenken over alles wat er de afgelopen decennia is gebeurd in de wereld en wat er nu nog steeds aan de gang is.