Alleen gelijkgericht Europa kan dreiging van buiten weerstaan

Ivo van de Wijdeven beschrijft in De Rafelranden van Europa hetgeen zich door de eeuwen heen rondom en in dit werelddeel afspeelt. Hij legt daarvoor Rusland,  het Ottomaanse Rijk en Afrika onder de loep om in een afsluitend hoofdstuk de effecten ervan op Europa te meten. Gekoppeld aan een toekomstvisie.

De verschuivingen in de machtscentra rijgen zich aaneen. Een grootvorst van Moskou moet het in 1462 doen met  24.000 km²; aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog is dat uitgegroeid tot 13.500.000 km². Van tsarisme naar communisme en een Poetin die handelt in de sfeer van de traditie: het binnenland sussen met landje pikken over de grens. De veranderingen gaan snel. Zo is de Russische toenadering tot Turkije die nog even opflakkert in een hoofdstuk inmiddels volledig achterhaald. Het Ottomaanse Rijk loopt  Europa voor de voeten. Het handhaaft zich van 1299 tot 1922. De vorming van de staat Israël doet de Arabieren de rijen sluiten, maar niet voor lang.

Uiteindelijk verdringen Amerika en Rusland als de nieuwe heersers Europa uit het gebied. De democratie krijgt weinig kans: het Midden Oosten blijft een kruitvat. De eeuwig durende strijd tussen Islam en Christendom. Bijna 13 miljoen Afrikaanse slaven naar Amerika, een Belgische koning die aan rubberwinning 10 miljoen(!) mensen slachtoffert. Katholieken en protestanten die elkaar de tent uitvechten. Snevend kolonialisme. De vorming van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal als voorbode van de Europese Unie onder druk. De oorspronkelijke zes die nu de grenzen weer deels sluiten.

Historicus en analist Van de Wijdeven verdient een compliment voor de wijze waarop hij de wereldgeschiedenis in 300 bladzijden helder neer zet, dwarsverbanden laat zien en duidelijk maakt dat het nu in de geopolitiek nooit is los te zien van het toen. Daarvoor moet veelvuldig van het ene in het andere tijdsgewricht worden gesprongen.

De complexe materie neergezet in fraaie volzinnen met oogstrelende metaforen. Een voorbeeld: 'De Europese Unie is een fris behang over een oneffen muur met vochtplekken. Beginnend in West-Europa en rol voor rol opgeschoven in oostelijke richting.' Even verder bladdert het behang af als gevolg van het vluchtelingenvraagstuk.

De auteur doet zich kennen als een Europeaan van het zuiverste water. Eén die in verdere integratie van Oost Europa de enige weg ziet om de sterk toegenomen dreiging aan de randen het hoofd te bieden. De analyse van waar dit Europa voor staat is er één waarmee de lezer vooruit kan; of hij nu wel of niet gelooft in de Europese zaak. Een boek om op de plank te houden en er gebruik van te maken als er weer ergens in de wereld een brand uitbreekt. Het blust voorbarige conclusies.