Somaliër vecht tegen zichzelf en omstandigheden

Als je voor een dubbeltje geboren bent dan word je nooit een kwartje. Dat is het verhaal van Somaliër Asad Abdullahi. Als achtjarige is hij ooggetuige van de moord op zijn moeder. Er volgen vele moorden voordat hij uiteindelijk in Missouri neerstrijkt.

In Een man van goede hoop reconstrueert Jonny Steinberg het leven van Asad via gesprekken in diens auto te midden van het gevaar dat township Blikkiesdorp onder de rook van Kaapstad uitstraalt. De laatste van de townships op zijn pad voor wat de verlossende oversteek naar Amerika moet worden. Een ongeschoolde naïeveling, rusteloos, die voortdurend het gevaar opzoekt, Een man met een goede inborst die liefde, vrouw en kinderen overboord zet om een andere vrouw met kind van een verfoeide, uitgekotste groep bij de hand te nemen.

De lijdensweg van Somaliërs op hun trektocht naar Zuid-Afrika om daar te ontdekken dat ze door de zwarte bevolking als parasieten worden beschouwd die hun de schaarse werkgelegenheid weg nemen. Een groep die zichzelf voor een appel en een ei weggeeft en door de omstandigheden gevoelloos lijkt geworden.

Steinberg slaagt er in om het ongelijke gevecht van een armoedige, vertrapte bevolkingsgroep helder voor het daglicht te brengen. Daarvoor heeft hij heel veel details nodig over bijvoorbeeld het kauwen op het verdovende mira. Hij verdrinkt zich in stammen, afgeleiden ervan en daarvan nog weer de haarvaten. Dat deel vergt van de lezer vasthoudendheid. Mensen die als een steentje door het leven worden geschopt, maar tegelijk ook weer niet omdat ze op de momenten dat ze zich aan hun noodlot kunnen onttrekken toch weer het gevaar opzoeken.

Mooi omschreven het innerlijke gevecht van een man die zich tegen beter weten in aan iets goeds tussen het vele slechts vastklampt. Steinberg illustreert met vaardige pen hoe de onderliggende zwarte voor de gelijkgekleurde een grotere sta-in-de-weg is dan de overheersende blanke. Hoe de massa die overheersing als een gegeven beschouwt en stelling er tegen nemen beschouwt als vechten tegen de bierkaai. Onthutsend te ervaren hoe vriend geworden klanten van de Somaliër hem gewelddadig benaderen als de groepsgeest loskomt bij de ‘habenichts’.

Wanneer Asad alleen het avontuur zoekt in Zuid Afrika, vrouw en kinderen achterlaat, richt het vervolg zich geheel op datgene wat hij daar meemaakt. Het komt wat vreemd over dat Steinberg het gesprek in die lange periode nooit op de relatie met het thuisfront heeft gebracht. Pas vele moorden later. Is het de omzichtigheid in de benadering van een man die weinig toeschietelijk is in het prijs geven van zijn levensverhaal? De vrees dat hij dichtklapt? Dat gaat dan wel met een stukje onwaarachtigheid gepaard. We vinden weinig terug van hetgeen het bevragen van de voornaamste acteurs op het levenstoneel van Asad heeft opgeleverd. Zit dat verpakt in de interviews? Verwerkt in de antwoorden?

Steinberg beschrijft meelevend het bestaan van de kanslozen en hun schier hopeloze gevecht om iets van het leven te maken. Zonder opsmuk: de feiten op zich behoeven geen suspense. De docent African studies en criminologie dringt door in de ziel van de vertrapte en dat vermogen is weinigen gegeven.