Meer dan 5,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Hebban recensie

Worteltjes in een snelkookpan

Geertje Otten 17 juli 2018

Op een ochtend ziet Carmel een foto van Julia in de krant. Die foto vormt voor Carmel de aanleiding om de lezer het verhaal over haar jeugd te vertellen. Een verhaal over een zoektocht naar de liefde voor jezelf en voor anderen, een verhaal over de moeite die het kost om aan je milieu te ontkomen, een verhaal over dromen zonder grenzen: dat is waar Liefde verkennen van Hilary Mantel (1952) (vertaling: Marijke Versluys) om draait. Dat het niet meevalt om die liefde uiteindelijk te vinden, wordt door Mantel op een nuchtere, melancholische manier verteld, zonder dat het een slepend verhaal wordt.

Nadat ze de nonnenschool hebben doorlopen, zijn Carmel, Julianne en Karina klaar voor de volgende stap: studeren aan de universiteit. In de tijd en het milieu waarin Carmel opgroeit, is dat zeker geen vanzelfsprekendheid. Ze is enig kind van oude ouders, die wonen en werken in een verlopen katoenstadje in Engeland. Moeder probeert de schijn nog wat op te houden, maar uit alles blijkt dat het armoede troef is. Carmel is hun enige kans om nog wat aanzien te verwerven.
Op de universiteit probeert Carmel zich staande te houden naast Julianne (Julia), een klasgenoot, maar afkomstig uit een rijk gezin. Op een hele mooie manier laat Mantel de onderlinge verschillen zien. Soms neigt het naar clichés, maar het wordt nergens hinderlijk. En dan is er ook nog Karina, dochter van ouders met een vaag oorlogsverleden, afkomstig uit een onbekend buitenland. Haar relatie met Carmel is er eentje van aantrekken en afstoten, van minachten en waarderen. Als buitenbeentjes in een voor hen vreemd milieu hebben ze elkaars steun nodig, maar willen ze elkaar liever niet steunen.

Liefde verkennen schetst een prachtig tijdsbeeld van Engeland kort na de Tweede Wereldoorlog. De armoede nadat de katoenindustrie is ingestort, het opkomend feminisme, het socialisme en de toenemende ontkerkelijking krijgen allemaal een rol in het verhaal. Mantel laat zonder veel omhaal van woorden voelen hoe de druk op Carmel om maar goed te presteren, om uit te komen met haar karige, eigenlijk ontoereikende, budget en om aan de verwachtingen van haar ouders te voldoen, haar langzaam te veel wordt. Je ziet het aankomen, maar je kunt er niets tegen doen.

Excelleren, zonder te succesvol te zijn: dat is de verzwegen opdracht die Carmel mee krijgt. Daarbij is ze erg streng voor zichzelf: als een victoriaanse moeder is ze ervan overtuigd dat eetlust een vrouw niet siert en dat meisjes met een universitaire opleiding nauwelijks voedsel nodig hebben. Deze ‘zekerheden’ worden ook nog eens versterkt door het kosthuis waar ze woont en waar vierpersoons-porties voor tien meisjes voldoende moeten zijn. Nee, dat zouden ze niet hebben gewaagd als het jongens geweest waren.

De ingrediënten van Liefde verkennen zouden heel gemakkelijk kunnen leiden tot een zwaar boek. Toch is dat nergens het geval door de onderkoelde humor en de originele beeldspraak die Mantel gebruikt. Waar eerder las je over worteltjes die elkaar toezingen in een snelkookpan, zoals slaven in het ruim? Net als Carmel, zoekt de lezer naar de verbinding tussen haar verleden en het verhaalheden. Wat is er in de tussentijd gebeurd, hoe is haar in haar leven vergaan? Daarop geeft Mantel geen antwoord en dat is misschien precies de reden waarom dit boek nog een tijdje nagalmt.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Geertje Otten