Herinneringen van een gemankeerde schrijver

De Ierse schrijver Roddy Doyle (1958) kreeg voor zijn eerste drie romans over de hechte working class familie Rabbitte, The Commitments, The Snapper en The Van, heel veel waardering. Alle drie werden ze succesvol verfilmd. Hij ontwikkelde zich tot een veelzijdig auteur en schreef naast romans ook korte verhalen, jeugdboeken en toneelstukken. Met Paddy Clarke Ha Ha Ha won hij in 1993 de Booker Prize. Met The Woman Who Walked Into Doors schreef hij zijn meesterwerk: met veel empathie verplaatste hij zich in een alcoholistische schoonmaakster die door haar man mishandeld wordt.

In Smile, zijn nieuwste roman (2017), beschrijft hij in de ik-vorm het leven van de 54-jarige Victor Forde, een cynische muziekrecensent en would-be schrijver die na zijn scheiding van Rachel, zijn geslaagde echtgenote, gaat wonen in een simpel appartement in een working class buurt van Dublin. Daar komt hij zelf vandaan, al heeft hij zijn oude vriendenkring losgelaten toen hij in een betere buurt terechtkwam.

“Everyone I’d grown up watching had worked hard. The people I knew and loved worked hard and talked about it, and ate to do it and slept to be ready for it.”

Hij probeert zich te settelen in een pub door zich met kleine onwaarheden anders voor te doen dan hij is. Daar wordt hij benaderd door een man die zegt dat hij met hem op de middelbare school heeft gezeten, een katholieke jongensschool van de Christian Brothers. Hij kan deze man, die hem als een schaduw lijkt te volgen, niet goed plaatsen in zijn verleden, maar door de ontmoeting komen herinneringen aan die tijd bovendrijven die hem vervullen met afkeer. De school was geen veilige omgeving, en het waren niet alleen zijn klasgenoten die hem belaagden.

Victor slaagt erin om zich aan te sluiten bij een groepje stamgasten. In een vlot tempo, gelardeerd met Doyle’s fameuze casual dialogen van mannen onder elkaar bij een pint, krijg je meer zicht op het leven van Victor, zijn verleden, zijn gelanterfant, het stoppen met zijn studie en zijn leven met de onverschrokken Rachel. Wel blijven er een hoop onduidelijkheden bestaan: wat ging er mis in hun relatie, hoe zit dat met die zoon? Totdat in de laatste bladzijden het verhaal een onverwachte wending neemt die hard aankomt.

Deze korte roman is in Doyle’s bekende soepele stijl geschreven. Heerlijke dialogen, levendige scènes, mooie observaties en doeltreffende taal. Je leest er vlot doorheen. Des te scherper komt de thematiek van het verhaal binnen. Een jongetje dat er bij wilde horen, dat gepest werd om zijn glimlach. De cover laat een goed gekozen foto zien van zo’n jongetje. Een beetje terughoudend, met een onderzoekende blik en een verlegen lachje. Uiteindelijk valt er weinig te lachen in Smile, dat nog lang blijft naklinken in je hoofd.

Zou het toeval zijn dat Doyle zelf ook naar school ging bij de Christian Brothers?