Ondertitel zet lezer op het verkeerde been

‘Een satirische roman over de bureaucratie’ zo luidt de ondertitel van Bob Duijvestijns nieuwe roman Hou het zakelijk. Natuurlijk wordt de spot gedreven met het te veel aan procedures en het onpersoonlijk behandelen van burgers, maar het is ook zeker een roman over een emotioneel labiele man die zowel thuis als op het werk probeert zelfvertrouwen op te bouwen na te zijn opgebrand in het onderwijs. En dit deel van het verhaal blijkt het interessantste deel te zijn.

Willy Leemans (29) heeft een behoorlijke knauw gekregen van zijn onderwijstijd. Opgebrand zit hij een lange tijd thuis en dat heeft zijn zelfvertrouwen geen goed gedaan. Maar op maandag 3 februari kan hij eindelijk een nieuwe start maken, als gemeenteambtenaar. In de rol van ondersteuner van dhr. Buhrmann mag hij zich ontfermen over de bezwaarschriften tegen de WOZ. Willy wordt verondersteld zich aan de procedures te houden. Dit betekent in de praktijk alles afwijzen en het liefst zo uitgebreid en ingewikkeld mogelijk zodat de burger van de afwijzing nog minder zal begrijpen en de zaak zal laten rusten. Toch laat Willy af en toe zijn eigen ‘creativiteit’ gelden wat hem ondanks de strenge standaarden complimenten oplevert die zijn zelfvertrouwen geen kwaad doen. Thuis heeft Willy echter te maken met een carrièrevrouw die duidelijk de broek aan heeft en die haar man commandeert. Willy wil het haar en zijn dochter zoveel mogelijk naar hun zin maken, maar door zo zijn best te doen bereikt hij juist het tegenovergestelde en zo brokkelt het voorzichtig opgebouwde zelfvertrouwen weer langzaam af. Dit leidt tot een onverwacht einde.

Het verhaal over Willy Leemans beslaat één week, van maandag tot en met zaterdag, en die tijdspanne is in goede verhouding met de verteltijd van circa 200 bladzijden. Hierdoor krijgt de lezer genoeg tijd om de belangrijkste personages goed te leren kennen. En terwijl je verwacht dat hierdoor ruimte is voor de ontwikkeling van het karakter van de hoofdpersoon, zijn het vooral de bijfiguren in de vorm van zijn vrouw Gerda en dhr. Buhrmann die zich qua karakter juist ontwikkelen en dat geeft een extra dynamiek aan het verhaal. Ondanks het feit dat Willy vertrouwen opbouwt krijgt de lezer af en toe het idee dat zijn zenuwinzinking nog niet helemaal voorbij is en dat hij aan waanideeën lijdt. Duijvestijn laat dan plotseling, heel subtiel, de aanhalingstekens bij dialogen weg zodat het lijkt alsof Willy aan het dromen is en de lezer enigszins in spanning wordt achtergelaten: gebeurt dit nu echt of is het daadwerkelijk een droom? Mooi gedaan en dat gegeven houdt de lezer bij de les.

Het is echt jammer dat de schrijver of uitgever het boek zo’n nadrukkelijke ondertitel heeft gegeven. De potentiële lezers worden hierdoor te veel gestuurd naar een ‘debiteuren, crediteuren’-achtig verhaal over grijze muizen die de hele dag niks doen. Zonde, want de bureaucratie is in dit boek eigenlijk alleen de kapstok voor een goed opgebouwd verhaal met een verrassend plot.