Alfabet van leugens eindigt in 1 aprilgrap

Oktober 2003. Mare staat terecht voor moord, zo blijkt uit de proloog van Anita Larkens’ thrillerdebuut Schaduwdochter. Wie het slachtoffer is, ontdekt de lezer aan het einde van deel één waarin fragmenten uit 1999 en 2003 langzaam een beeld schetsen van de situatie. Deel twee is gewijd aan Mares voorarrest en de onthulling van de waarheid. Maar, zo vraagt Larkens zich af op de kaft, wat als de waarheid erger is dan de leugen?

In 1999 zit psychologe Mare Berg vier maanden thuis na het stuklopen van haar relatie. Een mooi voorbeeld van Larkens’ aardige metaforen: “Dries had onze gezamenlijke rekening gehouden. We hadden er beiden voor getekend dat het ‘en/of’ eraf moest. […] Wat niet gesplitst kon worden, waren mijn herinneringen. In mijn binnenste was het nog steeds ‘en/of’.”
De eerste dag na haar ziekteverlof schuift Mares beste vriend en werkgever Oz haar een simpele zaak toe. Ze moet voor het OM de 26-jarige Chantal beoordelen. Niet veel later is Chantal met de noorderzon vertrokken, haar pasgeboren baby in de fietsenstalling van de praktijk achterlatend. Om het kind een jeugd van pleeggezinnen te besparen, adopteert Mare (nou ja, legaal is het natuurlijk niet) de kleine Suus. “We rolden erin, om zo maar te zeggen. We hadden ‘a’ gezegd, door de onderkoelde baby binnen te halen zonder een dokter te bellen. We hadden ‘b’ gezegd met het besluit om haar mee naar mijn huis te nemen. […] Nu zaten we met de rest van het alfabet aan gevolgen.” Vier jaar lang gaat het goed. Behalve Oz en zijn vrouw, en Mares beste vriendin Eveline weet niemand dat Mare niet Suus’ biologische moeder is. Ook haar nieuwe liefde Leon kent niet het ware verhaal. Dan duikt Chantal ineens op.

De opbouw van Schaduwdochter  is goed, maar de frequente wissels tussen toen en nu hebben niet altijd meerwaarde. Wel maken ze het soms verwarrend voor de lezer, en af en toe ‘hikt’ het verhaal.

Terug naar de vraag ‘Wat als de waarheid erger is dan de leugen?’ In dit geval betekent het dat de leugen ook voor de lezer geloofwaardiger is dan de waarheid. Niet dat je hoeft te twijfelen aan wat de (zieke) menselijke geest voor spelletjes met ons kan spelen. Veel mensen prijzen Larkens’ poging om de lezer te laten zien wat de impact kan zijn van psychische stoornissen, maar je hoeft niet alles te slikken. Zo kun je best vraagtekens zetten bij het handelen van Mares steun en toeverlaat Oz (what’s in the name?). De gang van zaken in zijn psychologenpraktijk is van begin af aan weinig geloofwaardig; laten we het er maar op houden dat mensen lang loyaal blijven aan hun vrienden…

Als je veel psychologie in een thriller wilt stoppen (een aspect dat Larkens – die zelf enkele jaren psychologie studeerde – er iets te dik bovenop legt), is het handig om van je hoofdpersoon een psycholoog te maken. En psychiatrische ziektebeelden zijn een makkelijke manier om het verhaal naar je hand te zetten. ‘Niets is wat het lijkt’ is meestal een compliment voor de plot; in dit geval voelt de ontknoping eerder als een 1 aprilgrap. Je hebt even tijd nodig om te proberen om van alle neergesmeten puzzelstukjes een nieuw en kloppend plaatje te maken, maar sommige stukjes blijven kwijt. ‘Het boek laat je niet meteen los’ hoor je veel mensen dan ook zeggen, maar de vraag is of dat komt door de thematiek of door de losse eindjes…

Toch kent Schaduwdochter  veel goede kanten, vooral omdat de leugen grotendeels wél geloofwaardig en daarmee erg spannend is. Het boek wekt de indruk dat Larkens méér in haar mars heeft. In december 2013 verscheen Schaduwdochter  als e-book. Door de grote vraag naar een paperback ligt die er nu. In april komt Larkens’ volgende thriller De betrokkenen uit. Door het succes van Schaduwdochter verschijnt dit boek meteen in druk; de voorpublicatie waarmee Schaduwdochter  eindigt, is veelbelovend.

NB: Het is leuk om te zien hoe auteurs als Larkens, haar zus Lilian Schneider, maar ook mensen als Lupko Ellen en Klaas-Jan Dijkema Groningen in enkele jaren als thrillerstad op de kaart hebben gezet!