De drijfveren van een slachtoffer op zoek naar de ultieme individualiteit

"Maar niets haalde het naar mijn smaak bij de literatuur. De grote auteurs, dat waren nog eens mannen. Die hadden geen biologie of theologie nodig om hun verzinsels te rechtvaardigen. Onverschrokken kwamen ze op voor de waarheid en het bestaansrecht van hun personages met geen ander wapen in handen dan de hypnotische vermogens van de taal. Als je daar niet vatbaar voor was, lieten ze je verder met rust. Was je er wel vatbaar voor, dan raakte je in trance. Ze benevelden je, deze magiërs, maar ze bedrogen je niet. Ze spiegelden je geen werkelijkheid voor die buiten hun woorden zou bestaan. Ze schortten alleen je behoefte op aan een andere werkelijkheid dan die van hun woorden."

Was me dat even een kanjer zo op de valreep van 2010! Een maand eerder was ik met stukken en brokken in deze roman begonnen. Toen ik hem uit had was ik er niet goed van, voelde me niet in staat om er iets zinnig over neer te pennen en heb hem daarom nog maar eens opnieuw gelezen. Mijn gevoel over de maagd Marino, de vijfde roman van Yves Petry blijft ook na de tweede lezing overeind. Dit is op de Grunbergklassiekers na het beste boek uit het Nederlandse taalgebied dat ik de laatste jaren gelezen heb.

Herinnert u zich de beruchte zaak van de ‘Kannibaal van Rotenburg’ nog, die in 1996 een schok veroorzaakte in Duitsland? Hongerend naar mensenvlees vindt deze Armin Meiwes via internet een vrijwillig ‘slachtoffer’. Op eigen verzoek wordt de man door Meiwes vermoord, na het mislukte samen degusteren van zijn gebakken penis. Na het doodbloeden snijdt de kannibaal de malse bilpartij in kleine repen, die hij invriest en de volgende weken per portie consumeert.

Wansmakelijk, hoor ik je denken en wellicht enkel geschikt als pikant voer voor een horrorfilm of een derderangs thrillerauteur op zoek naar een sensationele, goed verkoopbare plot. Dat is niet wat Yves Petry voor ogen had toen hij dit ‘waargebeurde verhaal’ als uitgangspunt voor zijn vijfde roman selecteerde. Geen reconstructie van de bizarre feiten, maar een reactie erop moest het worden, met de drijfveren van het slachtoffer als rode draad.

Het boek valt meteen met de deur in huis, met een gedetailleerde, kille beschrijving van de gruwelijke moordpartij. Als je dit te ‘heavy’ vindt, sla je het eerste hoofdstuk best even over. Vanaf het tweede hoofdstuk maken we uitgebreid kennis met Marino, de dader en zijn slachtoffer, Bruno Klaus. Petry koos voor de originele constructie om de dode man postuum aan het woord te laten. Vanuit de cel van Marino vertelt hij zijn eigen levensverhaal en dat van zijn eenzelvige, maagdelijke moordenaar. Een krachtige manier om de lezer onder te dompelen in zijn unieke denkwereld! Bijzonder geslaagd omwille van de knappe verwoordingen. Literair is 'de maagd Marino' van de eerste tot de laatste bladzijde om van te snoepen, een psychologische roman met filosofische inslag, die tegelijk bol staat van poëzie en wrange humor.

Als literatuurdocent staat de kracht van grote literatuur centraal in het leven van Bruno. Tegelijk heeft hij een afkeer voor de banaliteit van dagdagelijkse beslommeringen en misprijst hij de moderne stedeling die niet eens in de gaten heeft dat hij zijn kuddegedrag verheft tot individualiteit. Je zou die misantropische spot als arrogant kunnen beoordelen. Mens en maatschappij krijgen er onverbiddelijk van langs en zonder dat de dingen bij naam genoemd worden weet je als lezer toch waarover het gaat. Ook zelf voelde ik me hierin niet gespaard.

Maar bij een dergelijk sensationele moord zien de media liever seksuele drijfveren. In het leven van Bruno Klaus komen we enkel liefdeloze seksualiteit tegen, lustervaringen die gestimuleerd worden dankzij de creativiteit van de verbeelding. Als die verbeelding het laat afweten, wordt seksualiteit gereduceerd tot zielloze uitbeelding (iets waarin porno als voorbeeld kan dienen).

Wanneer de illusie van een leven gebaseerd op het inademen van grote literatuur doorprikt wordt en daarnaast de eenzaamheid zich laat voelen, is de stap naar een daad die geldt als echt ‘individueel’, in de zin van uniek, niet meer zo moeilijk. Ontmoet in die conditie iemand voor wie pijn niet meer betekent dan een knopje dat de mens zelf kan aan- of uitdraaien en het hek is van de dam.

'Misschien is het alleen maar een gewoonte van de mensen om pijn ook pijnlijk te vinden. Ze spreken het woord pijn uit en beginnen al te kreunen. Maar waarom zou je pijn voor de verandering niet prettig kunnen vinden? Noem het gewoon geen pijn. Wat daar wringt en bonkt en brandt en priemt, zeg gewoon dat het lekker voelt. Je hoeft daarvoor misschien alleen een knopje om te draaien. Het is toch maar een sensatie. Je kunt het opvatten zoals je wil.'

Als Kerstgeschenk zou ik deze roman niet dadelijk aanbevelen. Ga zelf de uitdaging aan en koop of leen de maagd Marino voor jezelf!