Jacht op mysterieus grieks icoon

Als directeur van een literair agentschap in New York heeft Neil Olson honderden manuscripten gelezen, waaronder vele slechte. Het bracht hem op het idee dat hij dat zelf beter kon. Het product van die overtuiging is Het laatste sacrament, zijn debuut in het land van de (literaire) historische thriller.

Matthew Spear, een jonge Grieks-Amerikaanse conservator van het Metropolitan Museum of Art, ontmoet de lieflijke Ana Kessler die een indrukwekkende kunstcollectie heeft geërfd van haar mysterieuze grootvader. Matthew ontdekt al spoedig dat het pronkstuk van de collectie een Byzantijns icoon is, de Heilige Moeder van Katarini. Lange tijd werd gedacht dat het icoon in vlammen was opgegaan tijdens WO II, toen de Duitsers het Griekse Epiros bezetten. Het museum in New York, waar Matthew werkt, wil het icoon dolgraag kopen. Maar er zijn kapers op de kust. Ook de Grieks-Orthodoxe kerk, de Russische maffia en een voortvluchtige Nazi hebben hun zinnen gezet op het kostbare icoon, dat volgens overleveringen de helende krachten van Jezus Christus zou bezitten. Sommigen willen die kracht bezitten. Anderen willen hem vernietigen. Om een einde te maken aan alle verwikkelingen, besluit Matthew uit te zoeken wat zich 56 jaar eerder in het Griekse dorp heeft afgespeeld. Al spoedig bevindt hij zich in een situatie dat hij moet beslissen over leven en dood. Hij moet zijn hele leven heroverwegen, zijn loyaliteit t.o.v. zijn familie, zijn gevoelens voor Ana en zelfs zijn eigen lotsbestemming.

Het laatste sacrament is losjes gebaseerd op allerlei verhalen over Duitse kunstdiefstallen tijdens de oorlog. Neil Olson is de kleinzoon van Griekse emigranten die hem de horrorshow van het door de Duitsers bezette Griekenland helder hebben geschetst. Olson laat WO II dan ook vooral zien vanuit het Griekse perspectief. Met gevoel beschrijft hij de enorme impact die de oorlog tot op de dag van vandaag heeft.
Neil Olson heeft een thriller geschreven over geschiedenis, kunst, religie en politiek. Maar meer nog gaat het boek over de duistere passies van de mens: hebzucht, bedrog en wraak. Het zijn de drijfveren die het verhaal in gang zetten en blijven voortstuwen. Trouw versus trouweloosheid, geloof versus geld, idealisme versus inhaligheid, familieband versus financiën. Niemand is perfect in dit boek. Iedereen heeft last van menselijkheid.

Neil Olson heeft goed begrepen dat een zorgvuldige behandeling van de karakters, met al hun hebbelijkheden, het ware hart van een boek vormt. Mooi is de manier waarop hij de (Griekse) vader-zoon relaties gestalte geeft, die duidt op een diep inzicht in menselijke verhoudingen.

Het laatste sacrament is een ambitieus en complex boek. Neil Olson is als een jongen die voor het eerst schilderles neemt en die meteen een linnen doek ter grote van ‘De Nachtwacht’ moet volschilderen. Het verhaal speelt zich af op twee continenten met gebeurtenissen in heden en verleden. De beschreven families zijn van verschillende generaties en er zijn tal van partijen met hun eigen motivatie om het icoon te bemachtigen. Behoorlijk ingewikkeld allemaal. Daarom kent het boek ook zwakke plekken. Het verhaal komt moeizaam op gang,
er wordt te veel geschakeld tussen heden en verleden en er zijn onnodige, vertragend werkende, flarden geschiedenis ingevoegd. Maar gaandeweg groeit het epos uit tot een indrukwekkende thriller met diverse ingewikkelde plotlijnen en talloze onverwachte plotwisselingen. Wat ontbreekt is souplesse. Ik vind Neil Olson een goed schrijver, maar
geen vlot verteller. Volgens mij is het de beroepskwaal van schrijvers van “literaire thrillers.”