Als de wereld niet langer is zoals hij was

Alles wat er was vertelt een post-apocalyptisch verhaal van acht mensen in een schoolgebouw, die door de barre omstandigheden van de buitenwereld gedoemd zijn hier met z'n allen te overleven. Een beangstigend, maar vooral ook wondermooi verhaal van de schrijfster die eerder al met Efter wist te verrassen. Ook deze van Hanna Bervoets is meer dan raak!

In Alles wat er was zitten acht mensen voor onbepaalde tijd opgesloten in een schoolgebouw. Ze kwamen hier samen voor de opnames van een wetenschapsprogramma, maar door een enorme knal is dit programma er nooit gekomen. De autoriteiten geven de opdracht ramen, deuren en gordijnen te sluiten en te blijven waar je bent. Tv-redactrice Merel ziet dag na dag de voedselvoorraden slinken terwijl de spanningen tussen de schoolbewoners steeds hoger oplopen..



Ik vind het ontzettend moeilijk om een recensie te schrijven over Alles wat er was, omdat ik weinig woorden heb, maar vooral extreem tegenstrijdige gevoelens. Het boek was wondermooi, maar zo beklemmend! Na het uitlezen van dit boek schreeuwde ik het letterlijk uit en nu, vijf dagen later, heb ik nog altijd vooral een zwaar gevoel bij dit boek. Ik ga proberen dit uit te leggen, maar het beste is denk ik om dit gewoon zelf te ervaren.. Alles wat er was wordt gekenmerkt door een beangstigende, realistische schrijfstijl. Eentje die je meteen bij de keel grijpt en je de ernst van 'de nieuwe situatie' doet inzien. Merel en de rest zitten immers niet voor de lol in het schoolgebouw..

Het verhaal kent daarnaast vele tijdssprongen. Ieder hoofdstuk is eigenlijk een dagboekverslagje van een bepaalde dag, maar deze dagverslagen staan niet op volgorde. Bovendien wordt er op sommige dagen ook weer teruggeblikt op voorgaande dagen en voorgaande situaties (die je lang nog niet altijd hebt gelezen). In het begin moet je hierdoor echt je aandacht bij het verhaal houden, maar dit maakt het verhaal direct al heel sterk. Je weet bijvoorbeeld al heel snel dat niet alle personages er tot het einde bij gaan zijn - en hierdoor kon ik echt niet wachten om verder te lezen. En als je eenmaal een paar 'dagen' hebt gelezen, dan kan je niet anders dan de bijzondere vertelwijze van het verhaal omarmen.

De acht mensen in het schoolgebouw zijn allemaal heel verschillend. Deze personages worden heel sterk neergezet en krijgen ieder hun eigen stem. Heel interessant hierbij is dat het niet gaat om een vriendengroep; Deze mensen zouden elkaar niet uitgezocht hebben voor een groepsvakantie en al helemaal niet voor zo'n einde-der-dagen- doemscenario. Dit zorgt voor een bijzondere groepsdimensie, die keer op keer op de proef gesteld wordt.



Erg leuk vind ik bovendien de verwijzingen naar onze dagelijkse realiteit. Dingen als ons overmatige sociale media gebruik, de kattenfilmpjes die we iedere dag op Facebook voorbij zien komen maar ook op vakantie gaan of naar de supermarkt gaan worden kritisch onder de loep genomen. Wat doet het er eigenlijk allemaal toe, als je van een paar rijstkorrels per dag moet leven? En wat doet het met je om deze dingen langzamerhand te zien verdwijnen? Als de wereld niet langer is zoals hij was?

Tegen het einde wordt het verhaal af en toe wat warrig. Persoonlijk vond ik dit heel realistisch omdat het vanuit de hoofdpersoon geschreven is; ik kan me voorstellen dat je - zeker als je zo weinig voedsel binnenkrijgt - op een gegeven moment niet meer zo helder kunt nadenken. Ook besef je denk ik steeds meer de ernst van de situatie en zoek je een manier om daar toch enige afstand van te nemen. Uiteindelijk krijgen we geen echte verklaring voor 'de knal' en alles wat er aan de hand was. Stiekem vond ik dit een klein beetje jammer - daarvoor ben ik nou eenmaal te nieuwsgierig. Maar tegelijkertijd maakt dit het verhaal juist zo sterk: je zit samen met Merel in deze uitzichtloze situatie en net als zij krijg je geen nieuwe informatie. Hoopte ik dat Alles wat er was anders zou eindigen? Natuurlijk. Maar dat betekent niet dat ik het einde slecht vond, nee, allesbehalve zelfs!

Alles wat er was is een beklemmend verhaal met een realiteit die zomaar eens de onze zou kunnen worden. Ontzettend pakkend geschreven en met een vleugje maatschappijkritiek - nu al één van de toppers die ik in 2016 las. Ik heb er stiekem trouwens wel een nachtje van wakker gelegen..

Deze recensie verscheen ook op Oog op de Toekomst.