Ik voelde dat muziek de taal was waarin ik moest protesteren

Aeham Ahmad (1988) vertelt met dit boek over zijn leven in, en zijn vlucht uit, Yarmouk, een buitenwijk van Dasmascus in Syrië. Deze wijk vindt zijn oorsprong in 1957 en werd in het leven geroepen om Palestijnen op te vangen die de oorlog, ontvluchtten tussen Israël en de Palestijnen aan het einde van de veertigerjaren van de vorige eeuw. Ten tijde van het begin van de Arabische lente bood Yarmouk huisvesting aan 150.000 inwoners.

De jeugd van Aeham is redelijk rustig verlopen. In ieder geval is er dan van een strijd of oorlog nog geen sprake. Op school echter heerst er voor hem geen prettige sfeer, doordat er een aantal terroriserende leerlingen de scepter zwaait en ook op hem hun oog laten vallen.

'Midden op het schoolplein stond een basket, waar de grootste schoft uit mijn klas zijn straffen uitdeelde. Zijn handlangers pakten je bij je armen en benen en knalden je met je benen wijd tegen de paal van de basket. Ik probeerde deze types zo veel mogelijk te ontwijken. Ik vermeed hun blik en ging ze overal uit de weg. Toch kregen ze ook mij een keer te pakken. [...] Ik had het geluk dat niemand mijn armen vasthield, zodat ik me nog enigszins met mijn handen kon afweren. Maar een paar dagen later voelde ik het nog.'

Slecht betaalde docenten zijn gedemotiveerd, de school lijkt een gevangenis, in de pauze worden de leerlingen 'gelucht' en het heimelijke drank- en druggebruik neemt hand over hand toe. Zijn rapportcijfers kelderen, doordat Aeham steeds vaker spijbelt. Hij vindt dan zijn rust in de muziekwinkel van zijn vader. Hij kan er uren improviseren op de piano en dagdromen over zijn toekomst, als muzikant, als echtgenoot, als vader.
De liefde voor het maken van muziek is hem met de paplepel ingegoten en het speelt in hun gezin een belangrijke rol, omdat zijn blinde vader viool en luit speelt en zijn moeder lerares muziek is.

Maar dan vallen dromen in duigen

Het leger van Assad heeft in 2012, aan het begin van de oorlog, de wijk volledig afgesloten van de buitenwereld. Regeringsvliegtuigen bombarderen Yarmouk, steeds meer huizen raken onbewoonbaar en worden aan puin gebombardeerd. Winkels kunnen niet meer bevoorraad worden en sluiten, de een na de ander.
Na verloop van tijd is er niets meer........geen levensmiddelen, geen water, geen elektriciteit en vele inwoners zijn al verhongerd. Terreurgroepen, zoals IS en het aan Al Qaida gelieerde al-Nusra vallen binnen en de sfeer wordt steeds grimmiger. Velen ontvluchten de wijk, op zoek naar veiliger oorden, door met mensensmokkelaars in zee te gaan.

Oorlogsfalafel en pianomuziek

Wanneer Aeham zijn hand op een voorraad rode linzen weet te leggen, krijgt hij het lumineuze idee om daar falafel van te maken, die op straat frituurt en tegen kostprijs verkoopt. Maar de voorraad linzen raakt uitgeput en dan ontstaat het idee om de piano op een kar te zetten en tussen de puinhopen en ruïnes, zijn stem te laten horen. Een vriend filmt en zet de filmpjes op YouTube. Mensen komen naderbij en zo ontstaat er een koor en nieuwe liedjes.

'Ik voelde dat de muziek de taal was waarin ik moest protesteren. Ook al zou niemand het horen. [...] En de wereld luisterde naar ons.'

Over de hele wereld worden de filmpjes van 'de pianist van Yarmouk' bekeken en geliked, maar wanneer IS zijn piano verbrandt, besluit hij dat ook voor hem de tijd is gekomen om te gaan. Hij vlucht en, na een reis vol gevaren, komt hij aan in Duitsland.............zonder zijn gezin.

'Er is hoop. Er is altijd hoop.
Dit is mijn verhaal. Het verhaal achter de foto die de wereld over ging. De foto waarop ik midden in de puinhopen achter de piano zit te zingen in een felgroen shirt. En iedereen die hem in de toekomst zal zien, zal weten: een foto vertelt nooit hoe iets is begonnen. En ook niet hoe het verder gaat.'

Conclusie

Dit verhaal is een schrijnend stuk 'hedendaagse geschiedenis' en het geeft er duidelijk blijk van dat er van ervaringen en oorlogen in het verleden niet veel is geleerd. Dat deze ellende veel mensen wanhopig maakt door de bombardementen, honger, angst en desolate gevoelens is intriest.

Dit actuele, biografische relaas is een vrij plat verhaal, waarmee ik bedoel dat het ééndimensionaal is, omdat er geen sprake is van meerdere verhaallijnen. Het is het verhaal van Aeham en hoe hij zijn leven in Syrië heeft geleefd en ervaren.
Het springt wel heen en weer in de tijd en via de flashbacks wordt er een inkijkje geboden in het verleden van de hoofdpersoon. Dit geeft de opbouw van het verhaal.

Het boek leest vlot en is geen literair hoogstandje te noemen, maar zo is het ongetwijfeld ook niet bedoeld. Aeham Ahmad heeft zijn muziek, filmpjes en foto's op het internet gezet en hiermee nu ook zijn verhaal wereldkundig gemaakt.
Het geeft een heel andere kijk op de oorlog en de exodus, dan de filmpjes in het journaal van de vluchtelingen die in bootjes aankomen in Turkije, Griekenland, Calais, .............

Om een indruk te geven van de filmpjes van Aeham Ahmad:
https://www.youtube.com/watch?v=Ct0Sr1HeI58
https://www.youtube.com/watch?v=IFSGqeAIIyc

De pianist van Yarmouk
Auteur: Aeham Ahmad en Sandra Hetzl
Co-auteur: Ariël Hauptmeier
Categorie: non-fictie
Pagina's: 320
ISBN: 9789045034256
Uitgeverij Atlas Contact
Verschenen: december 2017