Een boeiende en frisse blik op de fairtrade wereld

Ik heb zelf iets met fairtrade: ik ben nu al 16 jaar vrijwilligster voor een Oxfam-Wereldwinkel in mijn buurt en heb altijd in meerdere of mindere mate meegedraaid in een aantal (nationale of plaatselijke) beleids- en adviesorganen.

Mensink stelt zich in dit boekje de vraag of de individuele keuze van consumenten voor fairtrade kan opwegen in de internationale handel en of dit de weegschaal kan doen overhellen naar een rechtvaardigere wereldhandel en betere arbeidsomstandigheden voor de (land)arbeiders in deze wereld. Dankzij het werk van filosofen, sociologen en antropologen als Bruno Latour, Michel Foucault en Peter Sloterdijk en aan de hand van enkele bekende documentaires en cases over wereldhandel komt hij erachter dat dit politiek consumentisme zeker kan helpen maar dat het ook een collectief probleem is, dat een publieke discussie vereist en waarvoor collectieve/publieke groepen moeten opkomen bij de politiek, multinationals, etc.

Op fairtrade vlak is Nederland trouwens zowel een voorbeeld als een voorloper: vertrekkend van de Max Havelaar van Multatuli via Paul Mejs van Kerkrade met zijn eerste importorganisatie, de eerste wereldwinkels in Nederland, Frans Van der Hoff en Nico Roosen van het label Max Havelaar/FLO International tot Toon Van de Keuken met zijn Tony's Chocolonely, de Fairphone en nu deze auteur: allemaal komen ze - toevallig? - uit Nederland. Het begin van het boek tovert trouwens een glimlach op je gezicht: te beginnen bij het beroemde en fameuze appèl van Multatuli die de pen overneemt van zijn personage, gaat het verder naar een beeldige keukenscène waar Teun Van de Keuken chocolade zit te eten en nadien zijn lokale wijkagent opbelt om zichzelf aan te geven vanwege een misdrijf omdat hij zichzelf betrokken acht bij de slavenarbeid die voor deze chocoladereep nodig was. Een goede manier om het ijs te breken voor een moeilijk en niet zo evident onderwerp. Dankzij de concrete voorbeelden van de documentaires en de cases leest het boek ondanks de filosofische en sociologische theorieën gelukkig ook vrij vlot.

Het boek komt niet zoals steeds uit de socio-economische hoek zoals het bij fairtrade zo dikwijls gaat, en zoekt niet nog maar eens naar wat de impact nu juist is van fairtrade en of deze nu écht wel voldoende betekent voor de begunstigden. Het is een filosofische en sociologische benadering of consumenten zich individueel verantwoordelijk moeten voelen of ze de juiste producten kopen dan wel dat ze in een collectief moeten ijveren voor een winkel waarin àlle producten fairtrade zouden zijn. Kortom: dit boek biedt een boeiende en frisse blik op de fairtrade wereld.