Mazzeltov!

‘Mazzel tov!’ riep de zaal toen heel luid. ‘De scherven, ….., symboliseerden het verwoeste Jeruzalem, de frêle vrede in Israël en, bij uitbreiding, de onvolmaaktheid van de wereld.’ Iemand alle geluk wensen komt in alle volken en religies voor.

De woorden mazzel en tof zijn via het Jiddisch in de Nederlandse taal terechtgekomen. In de 17e eeuw kwamen veel Joden in met name Amsterdam wonen. Het Jiddisch is ontstaan uit het Hebreeuws en het Duits. Wie heeft er niet eerder gehoord van sjoege, jota, sores, bolleboos, gabber, gozer of de bajes? Deze taal is niet gebonden aan een bepaald gebied en wordt zoals het al eeuwen gebeurd op de vele plaatsen waar joden wonen gesproken. Na de Tweede Wereldoorlog gaan veel joden in behalve in Antwerpen, ook in Israël en de Verenigde Staten wonen, ‘alsof deze mensen hier niet de lugubere geschiedenis van de Europese joden op hun schouders torsten…. alsof hier meer licht en meer toekomst was.’

Dit verhaal over een studente huiswerkbegeleiding, de auteur, en een moderner joods-orthodox gezin, de familie Schneider, is in feite ook een verhaal over iedereen, dus ook over katholieken, over de islam, niet-gelovigen enz.
Dit mooie, goed lezende, met compassie geschreven autobiografische verhaal vertelt ons dat door wederzijdse interesse, respect, begrip en een vleug humor men naast elkaar kan leven en waar mogelijk met elkaar kan omgaan, ‘Mevrouw Schneider was aan mijn aanwezigheid gewend geraakt. … ze was vergeten dat ik een buitenstaander was. Voor de Schneiders was ik in de loop der jaren een heel klein beetje een binnenstaander geworden.’

Deze leesbeleving is geen samenvatting van het verhaal, hiervan zijn er vele online te vinden, het is een aanbeveling om dit boek te gaan lezen. Met scherpe observaties en interessante details is een leerzame blik gegeven in een wereld waarin men zich in de 21e eeuw nauwelijks kan verplaatsen, ‘Kinderen verlagen drempels. Volwassenen trekken muren op.’

Het brengt ons naar het Antwerpen van de jaren ‘80/’90 aan de Schelde, aan wier kades Elzira de oudste dochter zelfs leert fietsen van Margot de auteur. Dit Antwerpen herbergt een paar zeer gesloten joodse gemeenschappen. We maken kennis met tradities, wetten, gebruiken rondom geloof, gezin, onderwijs en een sjabbesviering waarvoor Margot werd uitgenodigd. De auteur zag dit als compliment, maar geeft aan hierbij aan de zijlijn te staan: ‘….en ik een eeuwenoud schilderij waren binnengestapt; een tableau vivant waarin we niet thuishoorden.’

Het is bijzonder hoeveel vertrouwen er in Margot werd gesteld, zij als niet-joodse van origine katholieke modern geklede studente, samenwonend met een Iraanse politieke vluchteling, mocht zich in vele vertrekken van het huis zich bewegen, lesgeven in de slaapkamers van de kinderen, een maaltijd helpen bereiden in de keuken. Met Jakov de tweede zoon bouwt ze allengs ook een vriendschapsband op o.a. door de terugkerende discussies en het maken van opstellen. Ze blijft contact met de familie houden nadat de kinderen zijn gaan studeren en later als zij met hun gezin in Israël en New York wonen. Zelfs dan is het leerproces nog niet gestopt. Ze blijft een bijzondere vriendin van de familie. Daarnaast lezen we over het privéleven van Margot dat niet altijd even eenvoudig verloopt.
Een boek over begrip en onbegrip - WOII tegenover het Palestijnse vraagstuk; een gesloten gemeenschap - waar iemand altijd erbij hoort tegenover een gemeenschap waarin men als individu kan verdwijnen; vragen van deze tijd tegenover eeuwenoude wetten en tradities.