Twee boeken die ik wil laten signeren, stop ik in mijn tas. Ik ga op weg naar de Westergasfabriek in Amsterdam om de opnamen van het programma VPRO-boeken, het programma dat de echte literatuurliefhebber op zondagochtend niet mag missen, bij te wonen. Het wordt een Boekenweek-programma en dan mag er publiek bij zijn. Een kansje dat een Hebban-literatuurliefhebber niet laat lopen natuurlijk. De auteur van het Boekenweekessay, Jan Terlouw, en het Boekenweekgeschenk Griet Op de Beeck zullen centraal staan. De briefwisseling in de Volkskrant tussen Griet Op de Beeck en Jan Terlouw doet vermoeden dat het een mooi programma gaat worden.

Door Jan Stoel

“Wij hebben elkaar net ontmoet. Het was ‘liefde op het eerste gezicht’. Ik begreep Griet meteen.” Terlouw heeft zelfs een kalfje naar Griet genoemd: “Het is vrolijk, huppelt in de wei en leidt een heerlijk leven”. En of Terlouw en Op de Beeck geknuffeld hebben? “Natuurlijk.”

Spanning? Je ziet het niet echt terug bij de ‘acteurs’ van vanavond. Presentator Jeroen van Kan staat op zijn gemak buiten een praatje te maken, is bereid het boekje dat ik meegebracht heb over Wim Brands te signeren en daarover een praatje te maken. Het publiek neemt zijn ‘tokens’ voor een drankje in ontvangst en wordt naar een bovenruimte geleid. In een decor met ‘nepboeken’ – het is televisie nietwaar en niet alles is echt – zijn cameramensen en geluidstechnici druk bezig (zij staan wel onder spanning) alles klaar te maken voor de uitzending. Een opnameleider in een ruiten broek leidt de zaak in goede banen en maakt ondertussen foto’s voor de website van het programma.

Carolina Lo Galbo begint met Terlouws boek Koning van Katoren. Zou hoofdpersoon Stag tegenwoordig dezelfde opdrachten moeten uitvoeren om koning te worden? Jan Terlouw antwoordt dat er niet zoveel veranderd is: hebzucht en kapitaal regeren, er is een tweedeling in de wereld, er worden geen oplossingen gevonden. Wij luisteren niet naar elkaar, en net zoals bij De Vogels van Decibel worden wij gek van het gekrijs van vogels die gewend zijn ‘het hoogste woord’ te voeren. Mensen worden er doof van tenzij ze ‘oorkleppen’ dragen.

In het Boekenweekessay pleit Terlouw er voor zo duurzaam mogelijk te leven. Politici moeten de leiding nemen. “Word lid van een politieke partij, dan heb je invloed. Je kunt ineens moties indienen. Kies eens op de partij van je voorkeur de groenste kandidaat en je zult zien dat het in Den Haag opvalt. Geef de dingen de echte prijs. Voor tien euro naar Barcelona vliegen, staat niet in verhouding tot wat het kost. Het is vreemd dat fossiele energie vijf keer zo zwaar gesubsidieerd wordt als zonne-energie. Zonne-energie is er in overvloed, we kunnen het overal kopen, net als olie. Politici moeten inspirator zijn en geen manager."

"De natuur in ons land is mooi. Regen is een prachtig fenomeen. Dat maakt alles groen. De natuur zijn we zelf. Laten we daar goed over nadenken. We mogen van de landbouw geen industrie maken.”

De regels van het spel worden uitgelegd, het publiek moet klappen, enthousiaster klappen, uitbundig klappen (“dat wordt in de uitzending gemonteerd hoor”), met een grimekwastje worden de auteurs en presentatoren ‘televisieklaar’ gemaakt, de opnameleider maakt foto’s, de trailers met Carolina Lo Galbo en Jeroen van Kan worden opgenomen, de schrijvers hebben plaatsgenomen en het programma kan beginnen. Geen onderbrekingen, in één keer staat alles er op. Ontzettend professioneel gaat het in zijn werk en de presentatoren leveren prima werk af.

Griet Op de Beeck: “Wij wachten teveel in ons leven: op die gouden kans, promotie, op die grote liefde. Wachten is niet het meest uitdagende in het leven. Mensen produceren vooral wenselijk gedrag. Maar hoe is het met dat leven eigenlijk gesteld? Wie zijn we geworden en wie zouden we eigenlijk willen zijn? Ga je breien met de buurvrouw of ga je iets anders doen? Houden we vast aan wat we kennen? Olivia in ‘Gezien de feiten’ is opgelucht na de dood van haar echtgenoot en gaat het anders aanpakken. In het Boekenweekgeschenk heb ik het ook over de vele dingen die misgaan in de wereld: het protectionisme, het nationalisme. Wat is de impact van beslissingen van overheden op individuen? Met boeken kun je het verschil maken. Je kunt er mensen andere keuzes door laten maken.”

Na afloop wordt het allemaal nog leuker. Jan Terlouw en Griet Op de Beeck zijn, net als andere schrijvers, erg benaderbaar en staan overal een praatje te maken. Ik maak gebruik van de kans om Marieke Lucas Rijneveld haar geweldige boek ‘De avond is ongemak’ te laten signeren. Beneden in de foyer ontspant iedereen, behalve de sjouwers die camera’s en heel veel andere zware dingen die ze eerst voor deze uitzendingen naar boven moesten krijgen nu weer downstairs moesten zien te krijgen. Dan is het op zondagavond toch even stevig doorwerken.

Klik hier voor het terugzien van de hele uitzending.