Op maandag 8 mei wordt bekend gemaakt welk boek de winnaar is van de Libris Literatuur Prijs 2017. We Love Lit heeft de afgelopen weken al een aantal artikelen gewijd aan de boeken die genomineerd zijn voor deze prijs. Welke van de zes genomineerde schrijvers gaat deze prestigieuze prijs winnen? Helena las de gehele shortlist en verklapt alvast haar top drie.

In de afgelopen jaren had ik altijd wel een paar boeken van de Libris shortlist gelezen op het moment dat de winnaar bekend gemaakt werd, maar nooit allemaal. Dit jaar leek het me leuk om als een soort mini-challenge de hele lijst voor de uitreiking te lezen.

Wanneer je zes boeken gaat lezen die na twee selectierondes zijn boven komen drijven - van circa honderdzestig boeken worden er immers eerst achttien gekozen voor de longlist en vervolgens zes voor de shortlist - dan kun je er gevoeglijk van uit gaan, dat het stuk voor stuk om hoogtepunten in de literatuur gaat. De boeken waar het in dit artikel over gaat zouden dus allemaal kandidaten moeten zijn voor de vijf sterren waardering die je een boek bij Hebban kunt geven. In onderstaand stuk worden de boeken alle zes besproken, kun je doorklikken naar eerdere besprekingen van deze boeken door de leden van We Love Lit voor het geval je die gemist had en leg ik uit welk boek mijn favoriet is.

Het eerste boek op de shortlist is Schuld van Walter van den Berg. De voorkant is op zich al intrigerend; de titel Schuld staat er vijf keer op en is vier keer doorgestreept. Het boek gaat over een aantal mannen in Amsterdam Nieuw-West, die er min of meer criminele levenswijze op na houden. Het is een wereld waar brave literatuur-lezers waarschijnlijk weinig raakvlakken mee hebben, maar waar je door de enorm vlotte schrijfstijl wel helemaal in meegezogen wordt. Het boek leest als een raadsel, dat je als lezer moet oplossen; wie is wie en wat is er wanneer gebeurd en waarom? Het boek wisselt namelijk voortdurend van perspectief en van tijd. Alle personages hebben te maken met schuld en boetedoening. Het is een neerwaartse spiraal waaruit ze niet kunnen ontsnappen. Een echte pageturner vond ik het. Jan en Guy bespraken dit boek.

Het tweede boek heet De tolk van Java en is geschreven door Alfred Birney. In deze roman wordt afgerekend met talloze mythen over ons koloniale verleden en de directe gevolgen daarvan. Je kunt in dit boek twee verhaallijnen onderscheiden: allereerst die van een getraumatiseerde militair en ten tweede die van diens minstens zo getraumatiseerde zoon. De eerste verhaallijn vond ik zeer heftig om te lezen, omdat het een behoorlijk gewelddadig relaas is van iemand die eufemistisch tolk genoemd wordt (de titel had mij op het verkeerde been gezet) maar eigenlijk een soort marinier is. Anderzijds werden de moeilijkheden van de zoon uit de tweede verhaallijn wel beter te begrijpen door die eerste verhaallijn. Ik vond het een beklemmend boek. Natalie en ik schreven een artikel.

Het derde boek, Moedervlekken van Arnon Grunberg vond ik veel lichtvoetiger. Het gaat over psychiater Kadoke, die in een crisiscentrum voor suïcidepreventie werkt. Een veeleisende baan, waarin hij zich vaak machteloos voelt. Thuis zorgt hij voor zijn hulpbehoevende moeder; na een door hemzelf veroorzaakte crisis neemt hij het besluit om zijn baan te combineren met zijn privé-leven, en dat levert hilarische, absurde en aandoenlijke scènes op. Toch wordt het nergens ongeloofwaardig en stilistisch vond ik het wonderschoon. Sigried en Guy maakten dit verslag.

Wil van Jeroen Olyslaegers is het vierde boek op de shortlist. Dit boek speelt zich af in Antwerpen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een oude man vertelt zijn achterkleinzoon hoe hij tijdens de oorlogsjaren min of meer buiten zijn wil om betrokken raakte bij de Jodenvervolging in die stad. Een inktzwart verhaal, waarin je voor de hoofdpersoon steeds minder sympathie kunt opbrengen, maar waarin je je ook afvraagt in hoeverre je eigen wil in een dergelijke tijd opgewassen is tegen je drang om te overleven. Pluspunt aan dit boek vond ik het prachtige Vlaams. Jan en Victor schreven hierover. Victor beschrijft het als een ‘boos boek’, daar kan ik me wel in vinden.

Op plaats vijf vinden we Zachte riten van Marja Pruis, een boek dat even poëtisch is als de titel doet vermoeden. In dit boek gaat het over Guusje Bouhuys. In het dagelijks leven is zij poëziedocente aan de universiteit. Haar manier van lesgeven is vrij intuïtief, iets wat haar kleine groepje studenten kan waarderen. Haar leidinggevende, Abraham de Winter, vraagt haar om haar collega en (meer dan) vriend Leon in de gaten te houden. Leon wordt namelijk verdacht van het plegen van plagiaat bij het schrijven van zijn proefschrift. De broer van Guusje is verdwenen en een andere collega, tevens goede vriendin is terminaal ziek. Ik vond het een intuïtief boek. Niet alleen wordt er op vrijwel iedere bladzijde gerefereerd aan poëzie, ook de beeldende stijl van het boek is bepaald dichterlijk te noemen. Het lijkt in het boek niet zozeer te gaan om de hierboven beschreven gebeurtenissen; die vormen slechts een kapstok voor iets groters, maar waarvoor? Dit boek werd besproken door Harriet en mij.

Prachtig Vlaams ook in het zesde boek van de shortlist: Het smelt van Lize Spit. Een debuutroman waar je niet omheen kunt en die al op zeer veel shortlists terecht is gekomen. Het smelt leest bijna als een thriller. De titel op zichzelf is al intrigerend. Hoofdpersoon Eva keert na dertien jaar terug naar haar geboortedorp met in haar kofferbak een blok smeltend ijs. Het verslag van deze reis wordt afgewisseld met flashbacks naar het verleden, waaruit blijkt dat Eva een allesbehalve gelukkige jeugd heeft gehad. Een alcoholverslaafde moeder, een anorectische zus met dwangstoornissen en een vriendschap die traumatisch is geëindigd vormen de hoofdingrediënten voor deze roman, die ook weer in een zeer prettig leesbare stijl is geschreven. Beetje bij beetje worden soms ronduit schokkende gebeurtenissen onthuld en pas aan het eind van het boek komen alle lijnen samen. Kris schreef een mooi verslag.

Mijn top drie

Stuk voor stuk zijn bovenstaande boeken op hun eigen manier allemaal de moeite waard. Een keuze maken is lastig, want ze hebben allemaal hun eigen kwaliteiten. Qua thematiek en originaliteit doen ze weinig voor elkaar onder, ze zijn allemaal geschreven in een prettige stijl en hebben diepere lagen waardoor je het boek op meer manieren kunt lezen. Kiezen voelt dus alsof je van je kinderen moet zeggen wie je het liefst vindt; wanneer je voor het ene boek kiest doe je voor je gevoel het andere tekort. Voor mijn top drie heb ik gekozen voor de boeken, die ik tijdens het lezen bijna niet kon wegleggen, waar ik na het lezen steeds aan bleef terugdenken en die ik aan andere leesliefhebbers heb aanbevolen. Voor mij komt Schuld daarom op plaats drie, Moedervlekken op plaats twee en is Het smelt voor mij de winnaar. Ik ben heel benieuwd welk boek jullie de Libris Literatuur Prijs 2017 gunnen. Laat het hieronder gerust weten!

Helena