Recensie: Gespreksstarter over verandering

Amanda Gorman (1998) is een Amerikaanse dichter en activist. Ze spreekt zich uit voor milieubescherming, rassengelijkheid en genderrechtvaardigheid. Gormans werk heeft eerder een podium gekregen in diverse media, van The New York Times tot O, The Oprah Magazine. In 2017 benoemde Urban Word haar tot de allereerste National Youth Poet Laureate van de Verenigde Staten. De speciale editie van haar inaugurele gedicht The Hill We Climb kwam binnen op nummer 1 in de bestsellerlijst van The New York Times.

Recensie: Een belangrijk prentenboek ***

Door Sanne de Graaf

Amanda Gorman (1998) was de jongste dichter ooit die mocht spreken op een presidentiële inauguratie, namelijk die van Joe Biden. In haar zelfgeschreven gedicht 'The Hills We Climb' riep ze op tot verzoening en ging daarmee viraal. Opgevoed door haar moeder en tijdens haar jeugd lijdend aan een spraakgebrek, werd ze de dichter die ze nu is; ambitieus en verbindend. Ook met Zo klinkt verandering wil Gorman een sterke boodschap overbrengen, ditmaal aan kinderen.

In het prentenboek Zo klinkt verandering zingt iets door. Een stem, een klank, een lied. Het zingt en roept op om in beweging te komen en te zorgen voor verandering. Een meisje trekt rond met haar gitaar en langzaam sluiten steeds meer kinderen zich bij haar aan. De een met een trombone, de ander met een tuba en ook een trompet en trommel komen erbij. En met kleine gebaren zorgen de kinderen voor veranderingen in de levens van de mensen die ze onderweg tegenkomen.

De bladzijden worden grotendeels gevuld door prenten en bevatten slechts enkele regels aan tekst, waarbij de zinnen van elke twee pagina’s op elkaar rijmen. Haast als een lied weet Gorman haar boodschap te vertellen, met als belangrijkste refrein:

'Het is liefde waar verandering zingt.'

Door vanuit de ik-persoon te vertellen wordt de klank van verandering als een mantra bij de kinderen ingeprent. Het verhaal gaat niet over het meisje op de pagina’s, het gaat over de luisteraar zelf. Hij of zij is degene die in beweging is, die danst en zingt en daarmee een wereld van verschil kan maken. En die boodschap klinkt in elke regel én in elke prent door.

De illustraties van Loren Long versterken die gedachte van verandering. Ook zonder de tekst zal het jonge kind in de afbeeldingen terugzien wat het kan doen als je iemand helpt. Wat een wereld van verschil je kunt maken met een klein gebaar. Daarnaast zien we in de kleurrijke prenten een diversiteit aan mensen voorbij komen, zowel in leeftijd en geloof als in huidskleur. Iedereen kan zich in het verhaal herkennen en daarmee sluit Long naadloos aan op de gelijkheid en verbondenheid die Gorman graag oproept in haar gedichten. Het prentenboek zal jonge kinderen door de uitbundige kleuren en grote illustraties zeker aanspreken en hen uitnodigen om er uitgebreid naar te kijken.

Het boek én het kind hebben een sterke voorlezer nodig die de lading van de boodschap en de nodige achtergronden weet te delen.

De vertaling van Zo klinkt verandering werd verzorgd door Gershwin Bonevacia die Amsterdamse stadsdichter was van 2019. Net als Gorman worstelde hij zelf ooit met woorden, in zijn geval vanwege dyslexie, maar dit zorgde het er ook voor dat hij krachtig en vindingrijk werd als het op taal aankwam. En alleen daarom al is de keuze voor de vertaler een sterke. Met de vertaling an sich stond de uitgever voor een ander dilemma. Zo klinkt verandering bevat namelijk prenten met Engelse woorden en meerdere verwijzingen naar de Amerikaanse geschiedenis (denk bijvoorbeeld aan de bouw van een muur en het 'I have a dream' van Martin Luther King). En hoewel de uitgeverij er bewust voor koos de originele illustraties te handhaven en de woorden erin niet te vertalen, zorgt dat er wel voor dat het boek een sterk Amerikaans karakter kent dat door jonge Nederlandse kinderen minder zal worden begrepen. Het boek én het kind hebben een sterke voorlezer nodig die de lading van de boodschap en de nodige achtergronden weet te delen.

Zo klinkt verandering is een gewichtig boek met een belangrijke boodschap voor jonge kinderen. De vraag rijst alleen of zij door het Amerikaanse karakter tot die kern weten te komen. Toch is dit prentenboek een prachtige aanvulling in elke boekenkast, omdat het een mooie basis vormt om gesprekken met kinderen aan te gaan. Het boek kan als gespreksstarter dienen om te praten over de verandering die jezelf teweeg kunt brengen, maar ook om gesprekken te voeren over gelijkheid en gebeurtenissen uit de geschiedenis die ons hebben gemaakt tot wie we vandaag de dag zijn.