Het leven bijzonder aangrijpend neergezet

De Franse Valérie Perrin (1967) ontving voor haar eerste roman, Les Oubliés du dimanche, meerdere prijzen. Ook de romans die volgden werden alom geprezen en in meerdere landen vertaald. De bijzondere levens van Violette, waarvoor Nicolet de Jong de vertaling verzorgde, is het eerste boek van Perrins hand dat in het Nederlands is uitgegeven. Een verhaal over een sterke vrouw die als beheerder van een begraafplaats troost biedt aan anderen, terwijl ze haar eigen pijnlijke verleden het hoofd moet zien te bieden.

Niet alleen de levens van Violette zijn bijzonder, ook de manier waarop Perrin die op papier heeft gezet is buitengewoon. Perrin is haast de Dood zelf, of God, zo je wilt. De levenslijn van Violette loopt als een kloppende ader door het boek heen. Het gaat over haar jeugd, over toen ze trouwde, over haar werk. Eerst als overwegwachter, later als begraafplaatsbeheerder. Er komen doden en levenden op haar pad waarvan in eerste instantie niet helder is wat ze aan het verhaal toevoegen. Deze verhaallijnen in de vorm van levensverhalen lopen op dat punt langs elkaar heen. Het ene moment lijken ze volledig opzichzelfstaand te zijn, het volgende moment onlosmakelijk met elkaar verbonden om uiteindelijk weer van elkaar los te worden gerukt. Net hoe het Perrin uitkomt. Gaandeweg het verhaal wordt steeds duidelijker hoe de schrijfster de levens volledig in haar hand heeft, waarbij ze als oppermachtige aan touwtjes trekt en speelt met het lot. Alles zonder in te boeten op geloofwaardigheid. Het plot is grillig en onverwachts. Net zoals het echte leven.

Wat ook vergelijkbaar is met het echte leven, is het rookgordijn dat is opgetrokken als het om de toekomst gaat en wat er in het verleden daadwerkelijk is gebeurd. Elke kwestie kan slechts vanuit het eigen perspectief worden bekeken waardoor informatie om een beeld kloppend te krijgen nooit volledig is. Van dat feit heeft Perrin uitmuntend gebruikgemaakt. Door vanuit de ik-persoon te vertellen en gebeurtenissen grotendeels vanuit het perspectief van Violette te beschrijven, wordt de kijk op het gehele plaatje beperkt. Het maakt het raadselachtig en wekt de nieuwsgierigheid naar wat er daadwerkelijk is gebeurd. Daarnaast wisselt Perrin in de hoofdstukken onregelmatig van tijd en plaats. Soms vinden passages in het verleden, dan weer in het heden plaats en niet altijd wordt die overgang duidelijk aangegeven. Slechts wordt er in de verleden tijd verteld, of vindt er een begrafenis plaats waarvan Violette de volledige naam met geboorte- en sterfdatum noemt waaraan de tijd valt af te lezen. Wederom een verrassend element waar zorgvuldig over na is gedacht.

Verder is de schrijfstijl van Perrin poëtisch te noemen en kenmerkt het zich als gedetailleerd waarbij veelvuldig gebruik is gemaakt van opsommingen en hints naar literatuur, muziek en film. Wanneer het verhaal wordt gelezen zal het niet verbazen dat Perrin ook fotograaf en scenarioschrijfster van beroep is, zo beeldend zijn haar zinnen, situatieschetsen en emoties. Echter, haar manier van schrijven maakt zinnen lang en het verhaal in beginsel langdradig. Toch proef je aan alles dat De bijzondere levens van Violette bijzonder en de moeite van het lezen waard is. Een knagend gevoel dat er iets sluimert, een gevoel dat je niet loslaat. Halverwege het boek lijkt het zijn hoogtepunt te bereiken, om opnieuw te verrassen. Hoe oplettend de lezer ook is, op het moment zelf wordt niet begrepen dat de schrijfster speldenknopjes aan informatie verstopt in alle details. Pas op het punt dat Perrin het juist acht, valt alleen het hoognodige op zijn plaats. De lezer ontroerd en verbluft achterlatend.

De bijzondere levens van Violette is allesomvattend, vol tegenstrijdigheden die perfect bij elkaar passen. Het boek is sluimerend en traag, raadselachtig en aangrijpend en zal de lezer voortstuwen om Violettes leven te ontrafelen. Verdriet, liefde, dood, leven, eenzaamheid en hoop. Zware thema’s die Perrin mooi, maar vooral treffend heeft opgetekend. Een bijzonder verhaal en toch gaat het “gewoon” over het echte leven waarbij liefde en verdriet onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden en de dood niet kan ontbreken. Het boek is bitterzoet en zal diep raken.

'Als ik naar bed ga, denk ik dat het vreselijk moet zijn om te sterven als je halverwege een goede roman bent.'