Actueel met waardevolle thema's als vluchten, angst en vriendschap

Jeugdboekenschrijfster Enne Koens (1974) schreef eerder boeken als Ik ben Vincent en ik ben niet bang, Die zomer met Jente en Vanaf hier kun je de wereld zien. Ze werkte hierbij succesvol samen met illustrator Maartje Kuiper. De verhalen worden gekenmerkt door goed uitgedachte verhaallijnen die fijn zijn geschreven én mooie thema’s bevatten. Dat maakte nieuwsgierig naar ander werk van dit duo: Vandaag komen we niet meer thuis.

Mirza is tien jaar wanneer hij op een dag uit school thuiskomt en zijn vader hem halsoverkop meeneemt in hun volgepakte auto. Zijn vader is nerveus, ze rijden uren achter elkaar en slapen zelfs in de auto. Hij heeft geen idee wat er aan de hand is, maar dat er iets niet klopt, dat is zeker! Uiteindelijk komen ze aan in het land van zijn vader en moet Mirza zich noodgedwongen op deze vreemde plek zien te redden. Er is maar één ding wat hij wil: naar huis!
Wat volgt zijn dagen waarin Mirza probeert aan zijn nieuwe thuis te wennen. Maar alles is anders; de woning, de taal, de dieren, de mensen, hun gewoontes, het eten. Hij snapt niet waar het overgaat op school, weet niet aan te sluiten bij de kinderen in de klas en mist thuis vreselijk. Toch blijft hij volhouden, ondanks zijn angst en met behulp van zijn beste vriend, om al het nieuwe eigen te maken, maar ook om een weg naar huis te vinden.

Enne Koens is niet alleen schrijfster van (voornamelijk) kinderboeken, ze schrijft ook liedjes en toneelstukken. En dat kun je merken. Haar manier van schrijven in Vandaag komen we niet meer thuis is heel filmisch en beeldend. Ze neemt de tijd om de dagen van Mirza te beschrijven en besteedt uitgebreid de aandacht aan de omgeving waarin het verhaal zich afspeelt. Het is voortreffelijk hoe ze dat doet: ze beschrijft de dieren, laat de geschiedenis van het volk een rol spelen, schetst cultuurverschillen en gebruikt de vreemde taal om je als lezer het ongemak te laten ervaren. Niet heel uitzonderlijk zul je denken, tot je je realiseert dat dit geen bestaand, maar fictief land is. Koens heeft dit namelijk zo goed uitgewerkt dat je haast zou geloven dat Levaren echt bestaat. En doordat ze sprekend alles weet te omschrijven, glij je als lezer heel makkelijk het verhaal in. Zijn wereld voelt al snel als die van jou.

Niet alleen de setting wordt nauwkeurig en met oog voor detail geschetst, ook de gevoelswereld van de hoofdpersoon krijgt duidelijk vorm. Dit komt grotendeels doordat het verhaal vanuit ik-perspectief wordt verteld. Maar vlak ook zeker de denkbeeldige gesprekken die Mirza met zijn beste vriend voert niet uit. Ze zijn een waardevolle bijdrage om een beeld te krijgen van wat er in hem omgaat. Als lezer snap je volledig Mirza’s angsten en onzekerheden en ga je moeiteloos in zijn belevingswereld mee. De moed die hij uiteindelijk via allerlei wegen mag ontvangen is hartverwarmend.
“'Als je niet wegrent, maar juist recht op je angst af gaat, dan geeft je angst je iets. Een cadeau.'” (blz. 221)

Vandaag komen we niet meer thuis is tijdloos en toch actueel. Koens voerde meerdere gesprekken met gevluchte kinderen en blijft daardoor dicht bij wat kinderen werkelijk meemaken als zij hun thuis moeten achterlaten. Doordat de schrijfster een fictief, doch realistisch land heeft gebruikt om het verhaal van Mirza te laten afspelen, zal het voor veel kinderen én volwassenen toch herkenbaar zijn. Het boek is uitermate geschikt om samen te lezen en bespreken met kinderen in de bovenbouw van de lagere school. Het opent gesprekken over angst, vluchten, ergens opnieuw moeten beginnen, cultuurverschillen en vriendschappen. Het boek leest enerzijds langzaam en voelt als een vertrouwde wereld, anderzijds gebeurt er voldoende en is er genoeg wat je als lezer nieuwsgierig maakt. Elk detail lijkt zorgvuldig te zijn geplaatst en zijn doel te hebben. De prachtige illustraties van Maartje Kuiper, die uit zwart en een oranje steunkleur bestaan, maken het verhaal helemaal af. Het is haast jammer om afscheid te nemen. Dit is genieten.

“Ik kijk haar aan en ik begrijp dat ik hier ook een leven heb dat ik niet geleefd had als ik thuis was gebleven.” (blz. 193)

Bedankt uitgeverij Luitingh-Sijthoff voor deelname aan de leesclub.