Een historisch verhaal met hedendaagse thema’s

Er zijn van die boeken, die blijven je altijd bij. Zo ook de boeken van Susan van Eyck. Ik las Mijn beeld van jou, Weg van jou en Stuk van jou, in 2018 en 2019. En ik weet nog steeds hoe de boeken me wisten te raken. Niet alleen las ik ze in een recordtempo uit, ik huilde tranen met tuiten, zo raak en emotioneel waren ze geschreven. Voor mij was dat alleen al reden genoeg om met verlangen uit te kijken naar Van Eycks eerste historische roman; Een vriendin van vroeger.

Een vriendin van vroeger begint met een proloog. Else ontvangt een overlijdenskaart, Juliette is overleden. Daarna springt het verhaal naar 1998. Tijdens een schoolreünie in Utrecht ziet Else voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog haar beste vriendin Juliette weer. Een ongemakkelijk weerzien, want ze zijn destijds in een afschuwelijke situatie uit elkaar gaan. Wat is er in al die jaren én tijdens de oorlog met Juliette gebeurd? Daarna springt het plot nog verder terug, ditmaal naar het jaar 1943, waarin we langzaam antwoorden gaan vinden. De meisjes zijn dertien als ze elkaar op school leren kennen. Hoewel het oorlog is, hebben ze met echte tienerproblemen te maken; leren voor toetsen, vervelende leerkrachten, strenge ouders en natuurlijk verliefdheid. Ze helpen elkaar door dik en dun. De uit Frankrijk afkomstige Juliette probeert Else te helpen met Frans, Else op haar beurt kan fantastisch tekenen en helpt Juliette daar mee. Als Juliette op een dag vertelt over haar nichtje met suikerziekte die dringend insuline nodig heeft, twijfelt Else niet lang. Zij zal helpen, ook al betekent dit dat ze moet stelen van haar eigen vader. En als ze van tevoren de gevolgen had gekend, dan had ze misschien wel tien keer nagedacht…

Vanuit het perspectief van Else wordt het hele verhaal beleefd. Else groeit op in een huisartsengezin met een oudere broer en zus, en een jonger zusje. Ze maakt haar huiswerk, helpt haar vader in de praktijk, kletst met haar zus, speelt met haar zusje, en gaat naar school. Eigenlijk een heel alledaags tafereel, en dat maakt deze historische roman ook zo mooi. Want hoewel de elementen van de oorlog zeker niet van ondergeschikt belang zijn - sterker nog, ze nemen een hele duidelijke en zware rol in de verhaallijn in - voelen de tieners als hele gewone meisjes. Ze zijn volop in de groei en in ontwikkeling. Meisjes anno nu, maar dan zonder hun mobiele telefoon. En de kracht van deze vorm van vertrouwdheid zorgt er al snel voor dat wat Else en Juliette overkomt voor je gevoel iedereen had kunnen overkomen. Je vraagt je af welke keuzes jij had gemaakt. Hoe ver was jij gegaan om je beste vriendin te helpen?

Met een fijne, ietwat eenvoudige schrijfstijl, brengt Van Eyck personages en verhaallijn tot leven. Ondanks dat het verhaal vanuit Else wordt beschreven, krijgen de karakters van de andere belangrijke spelers in het verhaal genoeg vorm, al had ik best wat meer van Else haar broer en vader willen zien. Het verhaal is bijzonder en niet voorspelbaar. Bijzonder om de belevingswereld van tienermeisjes centraal te stellen en het tekort aan medicatie, onvoorspelbaar doordat ik had verwacht dat de broer en vader een andere positie in het verhaal zouden innemen.

Een vriendin van vroeger is een fijne historische roman, met een bijzondere insteek. Het geheel voelt goed onderzocht en uitgedacht aan, al worden van bepaalde delen details niet verteld en gruwelijkheden slechts minimaal. Mede hierdoor, maar ook door de schrijfstijl, denk ik dat het boek goed te lezen is door meiden die zelf op de middelbare school zitten. Ook sluit het prima aan bij de belevingswereld van pubers; zelfstandige keuzes maken, loskomen van familie, eerste verliefdheden, voorkeuren ontdekken en normen en waarden bepalen. Ik heb Een vriendin van vroeger met veel plezier gelezen, ik hoop dat Susan van Eyck vaker historische romans gaat schrijven, het uitstapje smaakte voor mij naar meer! Ik geef het boek 3,5 sterren.