Wij lezen de wereld rond, maar hoe schrijven auteurs de wereld rond?
Pagina 2 van 2
Plotgedreven plaats
Anita Terpstra kampte met een praktisch probleem bij het schrijven van haar laatste boek Samen. “Een van de personages is veroordeeld tot de doodstraf en die hebben we in Nederland niet, dus dan moet je wel op zoek naar een andere setting voor het verhaal”, zegt ze. “Van de landen waar de doodstraf opgelegd wordt, sprak Amerika het meest tot de verbeelding. Ik was net Gejaagd door de Wind aan het lezen, van Margaret Mitchell, waardoor het zuiden van Amerika me erg aansprak. En Sweet Home Alabama vond ik altijd een leuk liedje. Ik moet wel iets hebben met de plek, daarom heb ik voor het zuiden van de Verenigde Staten gekozen. Bij mijn derde boek, Overmand, ging ik op zoek naar wildernis. In het verhaal wordt een vrouw ontvoerd, de wildernis in. Maar ja, dat heb je niet echt in Nederland. Dus al zoekende kwam ik bij Alaska uit.” Toch heeft Terpstra nooit een stap op Amerikaanse bodem gezet. “Dat staat nog op mijn to-dolijst!”, lacht ze. “De locaties die ik kies zijn wel altijd plekken waar ik me graag in wil verdiepen. Voordat ik begin met schrijven, lees ik heel veel over de plek. Ik probeer mensen die er wonen te spreken, ik zit Youtube af te struinen en Google Maps en Earth zijn een hele zegen. Dat maakt research wel een stuk gemakkelijker. Daar komt bij dat ik in mijn boeken geen uitgebreide plaatsbeschrijvingen geef. Het verhaal staat voorop. Wel vind ik het belangrijk dat de lezer een idee krijgt waar het verhaal zich ongeveer afspeelt, maar ik wil me niet verliezen in details.”
Land als decor voor boodschap
Redacteur en schrijver Casper Luckerhof, bij velen bekend als lid van het DWDD Boekenpanel, schreef Een eenzame bruggenbouwer: een boek over de negentiende-eeuwse schrijver-indoloog P.A.S. van Limburg Brouwer, die een roman schreef over India. “Het is een grappig voorbeeld, want Van Limburg Brouwer schreef die roman, getiteld Akbar, zonder er ooit voet aan wal te hebben gezet. Toch ademt die hele roman een Indiase sfeer. Hij had een enorme verbeeldingskracht waarmee hij het land beschreef. Al zijn kennis was gebaseerd op andere boeken, dus het geeft ook aan hoe belangrijk boeken zijn om de wereld rond te reizen zonder de deur uit te gaan.” Luckerhof reisde op zijn beurt wél naar India, met Akbar in zijn tas. “In mijn boek beschrijf ik hoe Van Limburg Brouwer een droomland van India had gemaakt. Als je alleen maar boeken leest over een land, kun je dat land heel erg gaan idealiseren in je hoofd. Dat is wat Van Limburg Brouwer had gedaan met India. Hij vond namelijk dat Nederland heel erg naar binnen gekeerd was, hij vond het een xenofoob land dat gebukt ging onder de dogma’s van de christelijke kerk. Van India, daarentegen, dacht hij dat het een heel vrijzinnig land was, waar allerlei religies vreedzaam naast elkaar leefden. Hij vond dat Nederland ook zo zou moeten zijn, dat het contact met andere denkwijzen belangrijk is om te groeien. Toen ik naar India ging, wist ik al dat het land niet was zoals Van Limburg Brouwer het had beschreven. Het klopt in de verste verte niet wat hij beschrijft, in die zin heeft hij India misbruikt voor zijn eigen boodschap. Maar hij heeft wel een prachtig boek geschreven, waarvan de boodschap nog steeds heel relevant is. Die is zo sterk, dat je de rest op de koop toeneemt.”
Hyperlokaal
Michiel Eijsbouts’ roman Dat zei mijn vrouw vannacht ook al had zonder specifieke locatie nooit het levenslicht gezien. Het verhaal speelt zich geheel af in een copyshop in Amsterdam. “Ik heb een jaar lang in een copyshop gewerkt, toen ik net in Amsterdam woonde en een baantje zocht”, vertelt Eijsbouts. “Ik weet nog dat ik daar zat - ik was een jaar of zeventien, afrekenen ging nog net, de rest was al te veel moeite - en ik dacht: ‘hier zit een boek in’. Je zit acht uur per dag in een neerslachtige omgeving waar je niet weg kan, maar waar wel de meest opmerkelijke figuren langskomen. Dat zijn dan al gewoon personages. Ik heb tijdens mijn werk volop aantekeningen zitten maken. ” Een plek goed kennen is voor Eijsbouts een vereiste. “Ik zou denk ik niet zo goed over een boorplatform kunnen schrijven”, lacht hij. “Het is belangrijk om iets echt doorleefd te hebben, dan weet je dingen die anderen niet weten. Dat was ook zo in de copyshop. Zo kwam er eens een vent van een jongensbordeel, die zijn menukaart kwam kopiëren. Niet van eten, maar dus van de jongens die er werkten. In kleur.”
Wilke Martens (1985) is freelance (reis)journalist, editor en tekstschrijver.
