Meer dan 5,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Hebban recensie

De voorlezer

Angèle van Baalen 31 januari 2020

Laaggeletterdheid komt nog steeds voor! Nationale voorleescampagnes moeten het lezen bevorderen, want zelf goed kunnen lezen begint immers bij voorgelezen worden. Er zijn mensen die hier hun beroep van hebben gemaakt. Marc Roger is zo iemand. Hij geniet als voorlezer grote bekendheid in thuisland Frankrijk en organiseert lezingen, vooral in boekhandels.

Dat zijn werk enorm wordt gewaardeerd, blijkt uit een ereprijs die hij in 2014 uitgereikt kreeg ‘voor zijn bijzondere rol in het overbrengen van literatuur aan het grote(re) publiek’. In 2019 draaide Roger de rollen om: hij schreef een boek waarin het voorlezen centraal staat, Grégoire et le vieux libraire. Deze debuutroman verscheen in januari 2020 bij Bruna Uitgevers met de titel De lessen van meneer Picquier. De vertaling is van Marga Blankestijn. 

Picquier heeft zijn boekhandel ingeruild voor een piepkleine kamer in een bejaardentehuis. Daar heeft hij zich omringd met drieduizend boeken. Niet langer in staat deze zelf te lezen, heeft hij een aardige jongen weten te strikken om hem voor te lezen; Grégoire geheten en net begonnen in het tehuis als manusje-van-alles. De jongen groeit dankzij wat lessen van de oude man uit tot een volleerde voorlezer. Aanvankelijk alleen voor Picquier, later voor een groter publiek.

De jongen en de oude man zijn elkaars tegenpolen. Grégoire is naïef en volgzaam, Picquier is door het leven getekend en nogal egocentrisch – in zoverre dat hij veel (zo niet alles) in het werk stelt om zijn zin te krijgen. De omslag vermeldt dat dit boek een prachtig eerbetoon is aan vriendschap. Maar die vriendschap komt vooral van de kant van Grégoire: hij doet alles wat de oude man hem opdraagt.

Afgezien van een enkele grap die Picquier de jongen laat uithalen, gebeurt er niet veel in de twee jaar die het verhaal in beslag neemt. Beschrijvingen van de natuur, het weergeven van gedachten en bespiegelingen van Grégoire over het leven van hulpbehoevende oudjes, vormen een groot deel van het boek. Er is veel gesproken tekst waarbij de lezer goed moet opletten, omdat zinnen die in het hoofd van de jongen thuis lijken te horen, als werkelijke zinnen in de dialoog zijn opgenomen.

Het voorleesuurtje biedt de schrijver de mogelijkheid om wat literaire werken te noemen in het voorleeskader. Grégoire begint met De vanger in het graan van J.D. Salinger. Als niet zo gedetailleerd vermeld was geweest dat hij twintig pagina’s per uur leest, elke dag een uur voorleest én dat dat boek 247 pagina’s bevat, zou het volgende merkwaardige ook niet opgevallen zijn: hij start op 1 juni en rondt af op 15 juli!

De hoofdpersonen vertonen enige ontwikkeling. De een wordt fysiek zwakker, de ander psychisch sterker. Grégoire verliest gedurende het boek wat van zijn naïeve kinderlijkheid, maar niet door de liefdeslessen van de tien jaar oudere ziekenverzorgster Dialika. Deze relatie wordt verder niet uitgewerkt en voegt daarmee dus niets toe aan het verhaal. Het is de onvoorbereide wandeltocht waar de jongen door Picquier toe gedwongen wordt – en die bijna een vierde van het boek beslaat – die ervoor zorgt dat de jongen zichzelf beter leert kennen. De bijfiguren zijn slechter af. Zij dienen slechts om aan Grégoire bepaalde reacties, gevoelens of bespiegelende gedachten te ontlokken.

Stijl en taal van deze (coming of age) roman zijn wisselend: van kinderlijk en eenvoudig als Grégoire de verteller is, tot hoogdravend en onbegrijpelijk in Picquiers uiteenzettingen. De lezer treft mooie stukjes aan, bijvoorbeeld over het belangrijke werk van de vertaler, maar ook onbegrijpelijke fragmenten. Zo gooit Picquier een boek verzwaard met een steen in het water. Het boek aarzelt lang genoeg zodat Grégoire titel en auteur kan lezen. Maar twee regels verder lezen we dat het boek onmiddellijk zinkt. Gaandeweg in de roman neemt het gebruik van oneliners en loze woorden toe:

‘Dialika. Dialika. Noord. Oost. Zuid. West. Windrichting en kompas.’

Deze debuutroman – die op geen enkele wijze ontroert – kan een vergelijking met De voorlezer van Bernhard Schlink, De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween van Jonas Jonasson of de film Intouchables niet doorstaan. Schoenmaker, blijf bij je leest: leest voor!

1

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Angèle van Baalen