Intrigerend verhaal in ingetogen proza

Schrijver, vertaler, opera- en toneelregisseur Martin Michael Driessen debuteerde in 199 met de roman Gars. Samen met latere werken, waaronder Vader van God (2012) en Een ware held (2013), werd het boek goed ontvangen in de pers en voor verschillende literaire prijzen genomineerd. Zijn romans zijn vertaald in het Italiaans, Duits en Hongaars. In 2016 sleepte Driessen de ECI-literatuurprijs én de ECI-lezersprijs in de wacht met zijn verhalenbundel Rivieren en het in 2017 verschenen De pelikaan staat nu op de shortlist voor de Libris Literatuurprijs.

Hoofdpersonages in De pelikaan zijn Andrej en Josip. Ze wonen allebei in een klein, rustig stadje in communistisch Joegoslavië. Andrej komt er op een dag achter dat Josip er een minnares op nahoudt en begint hem (anoniem) te chanteren met beeldmateriaal van zijn amoureuze ontmoetingen. Josip kan het geld steeds moeilijker opbrengen, tot hij erachter komt dat postbode Andrej geld steelt uit de brieven die hij bezorgt. Josip besluit Andrej te chanteren om zo aan de vraag van zijn eigen chanteur te kunnen blijven voldoen.

Driessen heeft een mooie en fijnzinnige schrijfstijl met veel details en metaforen. Deze zijn allemaal heel zorgvuldig geformuleerd en staan in dienst van zijn verhaal. Het kleine stadje aan zee is de perfect locatie voor de auteur om de sfeer van het verhaal neer te zetten en vast te houden. “De zee stompte in de holtes van de kade en wierp fonteinen van schuim op. De masten van de afgemeerde bootjes zwaaiden wilde heen en weer, als op hol geslagen metronomen.” De snelle perspectiefwisselingen tussen Andrej en Josip houden de lezer bij de les en tegelijk de vaart in het verhaal.

De pelikaan is een tragikomisch verhaal dat zich afspeelt in de context van de Balkanoorlog, etnische haat en de afbrokkeling van communistische idealen. Waar deze geschiedenis van Joegoslavië zich in het begin op vooral op de achtergrond van het verhaal afspeelt, wordt deze steeds belangrijker in het verhaal. “We hebben niets van de geschiedenis geleerd, dat is ons grote probleem. Dat is de tragedie van ons vaderland.” Maar Driessen slaagt erin nergens melodramatisch te worden, zowel zijn verhaal als zijn personages blijven juist ingetogen en de schrijfstijl bijna luchtig.

Het banale levensverhaal van de twee mannen wordt nog interessanter door het inzicht dat de auteur creëert in hun kleine leefwereld. Tegen het einde blijkt wat echt belangrijk is; niet de oorlog, maar de vriendschap; niet de wraak, maar het nodige zelfinzicht. “Een principe los te kunnen laten betekende misschien eenvoudigweg dat hij zich verder ontwikkeld had als mens.”

Een plek op de shortlist voor de Libris Literatuurprijs is dus zeker terecht voor dit bijzondere boek van Driessen. Het is ingetogen, fijn proza waarin een intrigerend en bijna filosofisch verhaal wordt verteld en dat is precies wat een goede roman nodig heeft.