Machtige symboliek

Hilary Mantel (1952) schrijft korte verhalen, essays en romans. Haar meest bekende trilogie is die over Thomas Cromwell. Ze won met zowel het eerste als het tweede deel de Man Booker Prize en beide romans werden bewerkt voor toneel en televisie. In 2020 verscheen het langverwachte derde deel van de serie en ter ere daarvan werd het tweede deel, Het boek Henry, in vertaling door Ine Willems, in een nieuw jasje bij Meridiaan Uitgevers.

Het boek Henry is het vervolg op Wolf Hall. Henry VIII is eindelijk getrouwd met zijn geliefde Anne Boleyn, maar langzaam begint zijn liefde scheuren te vertonen. Anne kan hem geen zoon bieden en dus verliest Henry VIII zijn interesse voor haar. Thomas Cromwell speelt een cruciale rol in de neergang van Anne en uiteindelijk wordt zij veroordeeld tot onthoofding wegens overspel met meerdere mannen. Cromwell beseft tegelijk echter hoe wispelturig zijn vorst is en hoe afhankelijk zijn eigen macht van zijn humeur is.

Na het lezen van Wolf Hall leest Het boek Henry gemakkelijk, de lezer is gewend aan de schrijfstijl van Mantel en haar manier van vertellen. De meeste personages en hun onderlinge verhoudingen zijn inmiddels bekend, daarbij komt dat dit tweede deel verhaalt over een kortere tijdspanne en slechts één belangrijke hoofgebeurtenis; de neergang van Anne Boleyn, dat maakt het gehele boek overzichtelijk.

“Het is zijn dagelijkse, bedekte kruistocht: dat Henry een Bijbel in volkstaal steunt en er een in elke kerk legt. Hij is er nu dichtbij en denkt dat hij Henry ertoe kan overhalen. Zijn ideaal is één land, één muntstelsel, één stelsel van maten en gewichten en bovenal één taal, die van iedereen is.”

Ondertussen worden de motieven van Cromwell in dit tweede deel steeds duidelijker, hij is duidelijk op zoek naar macht en vindt die in zijn relatie met Henry VIII. Tegelijkertijd begin Cromwell zich er steeds meer van bewust te worden hoe afhankelijk zijn macht is van de wispelturig en onvoorspelbare vorst. Henry laat zich niet gemakkelijk peilen en Cromwell doet alles om in zijn gunst te blijven: “Hij heeft schuldigen nodig. Dus heeft hij schuldigen gevonden. Alleen misschien niet schuldig aan wat hun ten laste wordt gelegd.”

“Dit zijn tijden van voortekenen en omina voor wie er belang aan hecht en ze kan lezen. De boze sprookjes zijn buiten hun boeken getreden en voltrekken zichzelf. Een koningin is opgesloten in een toren, beschuldigd van incest. Het koninkrijk, de natuur zelf, is geschokt. Geesten worden gesignaleerd in deuropeningen, bij ramen, aan wanden, in de hoop de geheimen van de levenden op te vangen.”

Wie van prachtige zinnen, symbolische verwijzingen en subtiele humor houdt is bij Mantel aan het goede adres, ook in Het boek Henry kun je als liefhebber van literatuur je hart ophalen. Het plot is ijzersterk en de auteur weet de spanning keer op keer op te bouwen, ondanks het feit dat een kenner van de geschiedenis al weet wat er gaat gebeuren. De eerste twee delen van de trilogie maken dan ook zeer benieuwd naar de afloop van het verhaal van Cromwell in het laatste lijvige deel.