Feiten laten fictie niet voor zichzelf spreken

Cho Nam-Joo woont in Korea en was negen jaar lang scenarioschrijver voor televisie. Haar debuutroman Kim Jiyoung, geboren in 1982, naar het Nederlands vertaald door Mattho Mandersloot en verschenen bij Nijgh & Van Ditmar, is een wereldwijde bestseller. Door dit verhaal geldt ze als een van de centrale stemmen binnen de wereldwijde #MeToo-beweging.

Kim Jiyoung, geboren in 1982 is echter geen verhaal over ongewenste seksuele intimiteiten, dat waar de #MeToo-beweging toch vooral mee geassocieerd wordt, denk bijvoorbeeld ook aan de roman Mijn duistere Vanessa waarin de relatie tussen leerling en leraar centraal staat. Het verhaal van Kim Jiyoung is veel subtieler dan dat, haar gedrag wordt in alles gecontroleerd door de mannen in haar leven en het is nog ‘normaal’ ook.

Jiyoung heeft haar kantoorbaan, waarvoor ze veel minder verdiende dan haar mannelijke collega’s, opgegeven om fulltime voor haar pasgeboren dochter te kunnen zorgen. Langzaam begint ze echter vreemde symptomen te vertonen, Jiyoung imiteert de stemmen van andere vrouwen om haar heen. Op die manier geeft Jiyoung vrouwen een stem en bovenal een mening, haar echtgenoot stuurt haar naar een psychiater.

De lezer ontdekt het gehele levensverhaal van Jiyoung en daarmee ook dat van haar moeder. Vrouwen die alles opgeven voor hun gezin, niet omdat ze dat graag willen maar omdat dat is wat er van hen verwacht werd en nog steeds wordt, hoe de emancipatie zich ook lijkt te ontwikkelen. Jiyoung mag gaan studeren, niemand vindt dat nog raar in de tijd dat zij opgroeit, maar haar inkomsten moeten wel ten goede komen aan haar broertje. Ze mag gaan werken, maar bedrijven geven de voorkeur aan mannelijke werknemers, hoe goed de resultaten van vrouwen ook mogen zijn. Tot slot is het niet voldoende om een dochter op de wereld te zetten. Alles en iedereen wacht op de verlossing van een zoon.

Cho Nam-Joo verweeft citaten uit onderzoeksrapporten en overheidsdocumenten in het verhaal van Jiyoung. Daardoor wordt al snel duidelijk dat het verhaal van Jiyoung in geen geval de uitzondering is. Het verhaal wordt daarmee ook een directe aanklacht op de heersende cultuur, niet alleen in Korea maar ook in andere landen. Tegelijk wordt het verhaal van Jiyoung er juist minder krachtig om.

‘In 2014, het jaar dat Kim Jiyoung ontslag nam, zegde één op de vijf Zuid-Koreaanse vrouwen haar baan op vanwege huwelijk, zwangerschap, bevalling of kinderzorg.’

Het lijkt alsof Nam-Joo een manifest wilde schrijven, maar dat uiteindelijk besloot te verstoppen in een fictief leven. Een leven dat alle genoemde cijfers en statistieken precies volgt om op die manier een duidelijk punt te kunnen maken. Het leven van Jiyoung doet daarmee gekunsteld aan en het hoofdpersonage komt nergens echt geloofwaardig tot haar recht.

Kim Jiyoung, geboren in 1982 is een belangrijk en interessant boek maar de letterlijke non-fictieve verwijzingen doen het verhaal geen recht. Het geheel was zoveel sterker geweest als Nam-joo het levensverhaal van haar hoofdpersonage voor zich had laten spreken, eventueel met de feitelijke bevindingen in de kantlijn, maar niet als integraal onderdeel van haar roman.