Schokkend

Gisteren in de trein naar mijn vakantiebestemming las ik het essay Vertel mij het einde van Valeria Luiselli. Valeria heeft als tolk minderjarigen uit Midden Amerika geïnterviewd aan de had van 40 vragen die moesten bepalen of deze kinderen in de Verenigde Staten konden blijven. Dit deed zij in 2015. Het was onder president Obama dat deze procedure voor minderjarigen werd verkort tot 21 dagen, zodat vele kinderen konden worden teruggestuurd naar landen van herkomst in Midden Amerika. Dat was één van de schokkende details die ik dit essay las.

De eerste vraag op het formulier is Waarom ben je naar de Verenigde Staten gekomen? Valeria Luiselli is geboren in Mexico Stad en tijdens het schrijven van dit boek zelf ook in afwachting was van een green card (een officiële verblijfsvergunning voor de Verenigde Staten), laat met haar verhaal zien hoe lastig het is om een antwoord te geven op die eerste vraag, zeker voor kinderen. Stapje voor stapje wordt in het boek duidelijk waarom het voor kinderen onmogelijk is om te blijven in de landen van herkomst. Drugsbendes maken het levensgevaarlijk. Jongens worden ingelijfd, meisjes seksueel lastig gevallen. Drugs geproduceerd in Midden Amerika, waarvoor gebruikers zijn in Verenigde Staten. Trouwens ook de bendecultuur, lijkt iets te zijn wat de VS heeft geëxporteerd naar Midden Amerika. Nog wat politieke details en de lezer kan raden dat de reden waarom kinderen naar de Verenigde Staten gaan, alles te maken heeft met de VS zelf, maar zo’n antwoord kunnen kinderen niet geven. Zij willen ergens thuis komen.

De volgende vragen op de lijst gaan over de reis naar de Verenigde Staten. Weer lees ik over La Bestia, de manier waarop migranten meeliften op goederentreinen door Midden Amerika. Nu ik zelf veilig in de trein zit, merk ik pas hoe bizar gevaarlijk zo’n reis moet zijn. Het blijft nog steeds ver van mijn bed, maar de combi van dit boek en de treinreis, doet iets met mij. In de wereld leven mensen wiens thuissituatie zo onveilig is, dat ze kiezen voor een gevaarlijke reis in de hoop op een plek waar ze wel veilig zullen zijn. Waar ze kunnen relaxen en niet eens zo luxe als ik het tijdens de vakantie zal doen. Vertel me het einde is een boek, wat mij ongemakkelijk laat voelen. De dochter van Valeria Luiselli vraagt haar moeder regelmatig hoe de verhalen van de kinderen aflopen, die haar moeder heeft geïnterviewd. Iedereen hoopt een goede afloop, maar Valeria is eerlijk. De meesten zitten nog in hun procedure en wie zal het zeggen hoe hun verhaal afloopt, als ze of wel in de Verenigde Staten mogen blijven, dan wel teruggestuurd worden? In Vertel me het einde voel ik de compassie van de schrijfster, die deze kinderen een veilig leven gunt, in plaats van ze als ongewenst weg te zetten. In die zin lijkt Vertel me het einde een oproep aan de lezers om te kiezen voor een einde wat beter zal zijn, dan dat de situatie nu voor migranten is.