Kijken naar de geschiedenis in detail

1600 - Slag bij Nieuwpoort, 1602 - oprichting VOC en het eerste Nederlandse schip de Liefde bereikt Japan, 1648 - einde van de 80-jarige oorlog met de Vrede van Münster, 1672 - rampjaar en 1688 - Willem III wordt koning van Engeland. Dat zijn wat belangrijke data uit de 17e eeuwse Republiek . Dat 1672 een grote ramp was die het einde betekende van de gebroeders De Wit, weten veel mensen ook nog. Maar hoe het van dag tot dag ging, blijft in de geschiedschrijving buiten beeld. En dit boek maakt daar voor een deel een eind aan. Natuurlijk kijk je als lezer door de ogen van Huygens en is zijn kijk op de wereld bepaald door zijn eigen vooronderstellingen, maar dat maakt het niet minder boeiend.

De 'glorieuze' tocht van Willem III naar Londen om James II af te zetten ging met tegenwind, in de regen en door de modder. Ieder dag was een uitdaging om vooruit te komen, te kunnen eten en een slaapplaats te vinden. Het nieuws gaat traag en in vaak maar gedeeltelijk waar en er zijn allerlei verhoudingen aan het hof waar Huygens rekening mee moet houden. En na de tijd in Londen begint er voor Huygens een onrustige tijd van reizen tussen Londen, Den Haag, Het Loo en allerlei plaatsen in de Zuidelijke Nederlanden als Willem III iedere zomer op veldtocht gaat. Hij trekt rond met de koninklijke legers om de Fransen te vinden en hen tegen te houden. Duizenden soldaten vinden de dood. Dat geldt ook voor de strijd in Ierland die James II voert om weer op de troon te komen.

Hoewel de toon van Huygens' dagboek zakelijk en droog is, is het boek boeiend. Huygens is niet meer de jongste in 1688 en langzaam nemen zijn klachten (jicht, buikloop, hoofdpijn, duizeligheid) steeds meer toe en langzaam wordt hij vergeetachtig. Dat maakt het boek zo persoonlijk en dichtbij. Je kijkt toe als Huygens wandelt, informatie verzamelt, rondrijdt op zijn paard of in zijn koets en eet en drinkt en zich zorgen maakt over zijn zoon Tien. Hij roddelt en kijkt toe in het leven van de mensen om hem heen. Hij maakt ruzie met zijn knecht en verzamelt boeken. En hij schrijft brieven. Voor de koning, met zijn vrouw, zijn broer Christiaan en zijn zoon Tien.

Het was echt een andere tijd. Overspel lijkt redelijk gewoon te zijn, net als bordeelbezoek of seksueel contact met bedienden. Een aantal keren noemt Huygens dat er een doodstraf wordt uitgevoerd alsof iemand een potje komt kaarten. Over kaarten gesproken, gokken was ook niet ongewoon en hij noteert grote verliezen zo nu en dan, van hemzelf of van anderen.

En als Huygens al zo vaak door de regen en de modder moet, het koud heeft en zich zwak voelt, hoe moet dat dan geweest zijn voor de gewone man en vrouw? Het leven was in ieder geval harder en trager en dat is bijzonder om van zo dichtbij te zien.

Athena 31/12/24