De kleinste werkelijkheid is verbazend - een prachtige inleiding

Het onderzoek naar het steeds kleinere is één van de meest intrigerende ontdekkingsreizen van de mensheid. Het klassieke atoommodel van Rutherford waarin een atoom een klein zonnestelseltje is, is voor veel verschijnselen overigens nog steeds best een goed is om te beschrijven wat we waarnemen. Maar het onderzoek is doorgegaan en gaat nog steeds door. :Naar steeds hogere energieën en daarmee naar steeds kleinere deeltjes, steeds exotischer deeltjes. De afgelopen decennia is veel slimheid gestoken in het zoeken naar een model dat alle nieuwe ontwikkelingen in logische systemen samenvat - en veel energie in experimenten die de theoretische suggesties onderbouwen (of juist niet, en dat is uit het oogpunt van modellenbouw natuurlijk nog veel uitdagender).
Het Standaardmodel heeft inmiddels verbazende voorspellingen gedaan, die (nog verbazender) experimenteel bevestigd zijn. Wat is het bijzonder dat onze logica, onze wiskunde op de één of andere manier een instrument is dat onze werkelijkheid zo goed beschrijft dat je er voorspellingen mee kunt doen die riskant zijn en vervolgens correct blijken. Het is en blijft een bron voor ontzag voor onze schepping.

Natuurlijk is ons huidige Standaardmodel niet de laatste wijsheid. Er zullen nieuwe waarnemingen komen. Er zullen waarschijnlijk aanpassingen komen. Zal dat finetuning zijn? Zal er fundamenteel iets moeten veranderen? Liggen er nog onontdekte werelden te wachten achter de horizon?
De Nederlandse Nobelprijswinnaar Gerard Hooft stopt niet bij de beschrijving van wat er allemaal aan moois bereikt is. Hij kijkt naar de ontwikkelingen die eraan komen (welke deeltjes ontbreken? welke voorspellingen moeten we nog bevestigen? waar liggen de waarschijnlijkste problemen), de lacunes die er nu nog zijn (komt er een Theorie over Alles? hoe vouwen we op deeltjesniveau de kwantummechanica en relativiteitstheorie bij elkaar? welke deeltjes zijn nog nodig in dat proces?), de grenzen van ons instrumentarium (hoeveel symmetrie is er nodig en welke doorbreking hoort er bij de Big Bang? wat wordt de rol van stringtheorie en andere theorieën?), de grenzen van het kenbare (komen er alsmaar kleinere deeltjes, alsmaar kleinee bouwsteentjes waaruit onze bouwstenen zijn opgebouwd, of naderen we de woestijn van Planck?).

Al lezend begrijpen we misschien niet alles - hoewel de auteur de wiskunde weet te vermijden. Sommige dingen zijn lastig te begrijpen - soms door mijn/onze individuele beperktheid in wiskunde of theoretische concepten, soms door de grenzen die ons menszijn met zich meebrengt als we bij resultaten komen die teveel in strijd komen met onze (principieel beperkte) intuïtie, ons voorstellingsvermogen, onze denksystemen.
Al lezend komen we wel onder de indruk van wat we wél begrijpen, en de verbazende schoonheid van de grondslagen van onze schepping.

Aanbevolen! Vijf sterren voor het intrigerende veld dat de schrijver ontvouwt en de vergezichten die hij opent. Een sterretje minder vanwege het gecompliceerde (zeker inherent aan het onderwerp) maar met wat meer illustraties en af en toe een iets inzichtelijker zijpaadje had er volgens mij net iets meer toegankelijkheid kunnen worden gerealiseerd.
Maar ik heb genoten van het boek, het is belangrijk voor me geweest in mijn zoektocht in deze materie, het was werkelijk een plezier om het te lezen en erin te studeren.

Disclaimer: ik las de zevende druk van 2013.