Lezersrecensie
Zonder oordeel wordt het vlijmscherp duidelijk wat het verhaal is
Na het bekijken van de film 'Verdwenen Stad', tijdens de persvoorstelling op 26 februari, was ik al zwaar onder de indruk van dit verhaal. Ik benaderde uitgeverij Balans en mocht voor hun het gelijknamige boek lezen en recenseren. Na het lezen hiervan ben ik nog meer geraakt door het het verhaal en de misstanden die het Amsterdams Trambedrijf heeft begaan, gedurende de Tweede Wereldoorlog. Het wegvoeren van zoveel duizenden Joden in zo een kort tijdsbestek is namelijk, mede door hun, mogelijk gemaakt en het enge is dat er in de stad geen enkele nagedachtenis van terug te vinden is.
Het boek ‘Verdwenen Stad’ en de gelijknamige film hadden welllicht op geen beter moment dan nu kunnen verschijnen. Met de opening van het Amsterdamse Holocaust Museum is het onderwerp actueler dan ooit. Met het opkomende antisemitisme en de komende dodenherdenking in zicht, houdt menig Amsterdammer zijn hart vast.
Willy Lindwer en schrijver Guus Luijters hebben de tramreis zelf opnieuw gemaakt en zijn zo langs de adressen en tramhaltes gekomen waar de verschrikkingen zich afspeelden. Alleen dat al geeft meer impact aan het verhaal. Daarnaast brengen ze het verborgen verhaal van de gecollaboreerde trams in ‘Verdwenen Stad’ aan het licht. Dit doen ze zonder dat ze hun persoonlijke mening daarover geven, en ook niet met de bedoeling het GVB aan te klagen.
Het boek geeft een duidelijk en helder overzicht van de gereden ritten en de omstreden facturen. Er zijn interessante interviews met overlevenden en foto’s uit de betreffende periode.
Het is een verhaal geworden waar het GVB tot op de dag van vandaag het zwijgen toe doet. Maar ook zij kunnen nu niet meer over de werkelijkheid zwijgen.
Het bizarre aan het hele verhaal, en dat was voor Willy Lindwer en Guus Luijters net zo een verassing, is dat juist de omstreden factuur ook nog eens te maken heeft met Anna Frank en haar familie. Hoe bizar is dat, dat juist die factuur jaren na de oorlog met diversen aanmaningen, nog steeds aan de toenmalige bezetter wordt aangeboden. Maar het boek ‘Verdwenen Stad’ is meer dan de laatste rit van Anna Frank. Het is een confronterend verslag van een bedrijf dat willens en wetens meewerkt aan het afvoeren van Joden. Net als politie en overgelopen burgers.
Door de historische kennis van Guus Luijters komen de ‘Schuldige plekken’ weer tot leven. En dit in combinatie met de kennis die hij heeft over de stad en de geschiedenis in literatuur heeft, wordt het boek een volwaardig naslag werk.
Het is tevens een waarschuwing naar de huidige tijd. Niemand mag deze afschuwelijkheden vergeten maar ze mogen zeker niet herhaald worden. Als we kijken wat er bij de opening van het Amsterdams Holocaust Museum gebeurd is moeten we helaas constateren dat we voor een nieuwe golf van antisemitisme, rassenhaat, discriminatie en uitsluiting staan. Het boek ‘Verdwenen Stad’ is een waarschuwing. Opdat we niet weer allemaal gaan toekijken hoe een groep mensen, in welke vorm of met wel geloof dan ook, worden buitengesloten.
Zowel het boek als de film ’Verdwenen Stad’ zou een verplichting moeten zijn op alle scholen maar ik raad het zo en zo eenieder aan die interesse heeft in de oorlog, in Amsterdam, in antisemitisme en historie.
Het boek ‘Verdwenen Stad’ en de gelijknamige film hadden welllicht op geen beter moment dan nu kunnen verschijnen. Met de opening van het Amsterdamse Holocaust Museum is het onderwerp actueler dan ooit. Met het opkomende antisemitisme en de komende dodenherdenking in zicht, houdt menig Amsterdammer zijn hart vast.
Willy Lindwer en schrijver Guus Luijters hebben de tramreis zelf opnieuw gemaakt en zijn zo langs de adressen en tramhaltes gekomen waar de verschrikkingen zich afspeelden. Alleen dat al geeft meer impact aan het verhaal. Daarnaast brengen ze het verborgen verhaal van de gecollaboreerde trams in ‘Verdwenen Stad’ aan het licht. Dit doen ze zonder dat ze hun persoonlijke mening daarover geven, en ook niet met de bedoeling het GVB aan te klagen.
Het boek geeft een duidelijk en helder overzicht van de gereden ritten en de omstreden facturen. Er zijn interessante interviews met overlevenden en foto’s uit de betreffende periode.
Het is een verhaal geworden waar het GVB tot op de dag van vandaag het zwijgen toe doet. Maar ook zij kunnen nu niet meer over de werkelijkheid zwijgen.
Het bizarre aan het hele verhaal, en dat was voor Willy Lindwer en Guus Luijters net zo een verassing, is dat juist de omstreden factuur ook nog eens te maken heeft met Anna Frank en haar familie. Hoe bizar is dat, dat juist die factuur jaren na de oorlog met diversen aanmaningen, nog steeds aan de toenmalige bezetter wordt aangeboden. Maar het boek ‘Verdwenen Stad’ is meer dan de laatste rit van Anna Frank. Het is een confronterend verslag van een bedrijf dat willens en wetens meewerkt aan het afvoeren van Joden. Net als politie en overgelopen burgers.
Door de historische kennis van Guus Luijters komen de ‘Schuldige plekken’ weer tot leven. En dit in combinatie met de kennis die hij heeft over de stad en de geschiedenis in literatuur heeft, wordt het boek een volwaardig naslag werk.
Het is tevens een waarschuwing naar de huidige tijd. Niemand mag deze afschuwelijkheden vergeten maar ze mogen zeker niet herhaald worden. Als we kijken wat er bij de opening van het Amsterdams Holocaust Museum gebeurd is moeten we helaas constateren dat we voor een nieuwe golf van antisemitisme, rassenhaat, discriminatie en uitsluiting staan. Het boek ‘Verdwenen Stad’ is een waarschuwing. Opdat we niet weer allemaal gaan toekijken hoe een groep mensen, in welke vorm of met wel geloof dan ook, worden buitengesloten.
Zowel het boek als de film ’Verdwenen Stad’ zou een verplichting moeten zijn op alle scholen maar ik raad het zo en zo eenieder aan die interesse heeft in de oorlog, in Amsterdam, in antisemitisme en historie.
2
Reageer op deze recensie
