Angst en onverschilligheid voeden Gestapo

Frank McDonough legt in Gestapo uit hoe deze geheime politie van Adolf Hitler van een kleine organisatie uit kan groeien tot een helse moordmachine. Zo niet altijd direct dan wel steeds indirect. Angst voor de nazi’s en onverschilligheid voor de onderdrukking dragen in belangrijke mate bij aan terreur. De auteur baseert zijn grondige analyse goeddeels op Dusseldorper dossiers. Met daarbij de aantekening dat het altijd de vraag is wat mensen wél en niet kwijt willen. Het beeld dat overheerst is dat van een gewiekst trio in de personen van Göring, Himmler en Heydrich die de omstandigheden naar hun hand zetten, de Gestapo vanuit Pruisen over het hele land doen uitwaaien. Hoog opgeleide mensen die inhoud geven aan de volkswijsheid: hoe groter geest, hoe groter beest.

De auteur geeft weer welke catastrofale gevolgen het heeft voor religie, communisme en met name de Joden. Een volk dat voor 95 procent uit Christenen bestaat, bekeert zich goedschiks of kwaadschiks tot de afgod die Führer heet. Weldenkende humane Duitsers als de predikant Paul Schneider worden ‘vakkundig’ gevloerd. De bestaande politiemacht gaat op de schop. Naarmate de macht van de nazi’s zich verruimt en de angst regeert, neemt de bereidwilligheid van de massa om buurman, vriend en geliefde te verklikken toe. De kopstukken ondervinden als voornaamste bedreiging de ongebreidelde eerzucht onder elkaar. Daar waar ze met een pennenstreek levens van onschuldige medeburgers verwoesten, doen ze dat ook met die van concurrenten op de troon.

Het gebeurt tegelijkertijd: gehonoreerde onschuld en weerzinwekkende marteling. Het valt nog wel mee tegenover het platwalsen van testikels en het ophangen van een vrouw die drie blikken koffie steelt. Ook degenen in eigen gelederen die denken een loopje te kunnen nemen met de kadaverdiscipline. De auteur relativeert als hij vaststelt dat onder Stalin meer communisten het leven verliezen dan onder Hitler. Geeft het volle pond aan het verzet. Maar ook weerzinwekkende inzet voor rassenveredeling. De Jodenvervolging vloeit voort uit ergernis bij de Duitsers over Joden die het maatschappelijk maken. Het maakt hen ongevoelig voor de bestialiteiten waarvan ze weet hebben. Maar is dat aan Duitsers voorbehouden? De milde berechting van nazi’s, zo leert de schrijver, heeft alles te maken met het internationale streven om in Duitsland een schild te hebben voor het opdringend communisme. Toch ook de onwil om tegen schuldigen te getuigen. Hoe anders ligt dat in Oost Duitsland waar andere belangen een rol spelen. 

Vele nazi beulen hebben de rechtszaal nooit van binnen gezien, bekleden hoge posities tot aan het ministerschap toe. Geld wat stom is, maakt recht wat krom is. Een boek dat met veel details een inktzwarte periode in de wereldgeschiedenis weergeeft. Dat enerzijds afrekent met vooroordelen en je daar anderzijds in bevestigt. Het is maar de vraag hoe je in dit leven staat. Het is de taak van een onderzoeker om de lezer zoveel mogelijk informatie te geven opdat die zichzelf een oordeel kan vormen. Het is hem niet aan te rekenen dat zoveel bewijsmateriaal is vernietigd. De plus zit in het benutten van datgene wat er wel is en tot nu toe lag te ‘verstoffen’. Hetgeen beklijft is het gegeven dat welbespraakt zijn onnoemelijk veel invloed heeft. De weldenkende massa monddood maakt. Toen en nu, van alle tijden.