Cirkel der Dagen: van natuur naar cultuur

Het is misschien niet Ken Follets beste of spannendste boek, maar daarmee is het zeker niet slecht. Wie het boek Cirkel der Dagen leest als een “historische roman” doet het tekort. Het grote verschil, zijn historische romans zijn historisch onderbouwt, Cirkel der Dagen, dat 2500 jaar voor onze jaartelling speelt, is mythologisch plausibel. En dat is even wennen, ook voor de fact-checkers onder ons.

Waar Follett in bijvoorbeeld zijn Kingsbridge serie vooral laat zien hoe beschaving wordt gebouwd, gaat Cirkel der Dagen dieper. Het vraagt zich af waar beschaving vandaan komt. Opvallend is ook de positie en de kracht van de vrouw, die binnen elke groep weer anders is en Ken Follett snijdt daarmee een immer actueel onderwerp aan.

Het boek speelt niet met feiten, maar met oerervaringen:
• de eerste scheiding tussen natuur en cultuur,
• de ontdekking van macht, bezit en kennis,
• en het besef van gemeenschap tegenover individu.

De groepen — Hoeders, bosmensen, boeren — zijn geen “klassen” zoals bijvoorbeeld in de middeleeuwen, maar oerbeelden van menselijke archetypen:
• de bewakers van orde en geloof,
• de ongebondenen die één zijn met de natuur,
• en de pragmatische mensen die letterlijk de grond bewerken.

In die zin raakt Cirkel der Dagen eerder aan mythologie en antropologie dan aan geschiedenis. Wie het leest als een oerverhaal over de geboorte van menselijkheid, ontdekt een andere laag.