Ware rijkdom

.
'Je lichaam dat ziek is, recht in de ogen kijken, vergt de moed van een leeuwentemmer,' zegt Virginia Woolf in deze bundel over ziek zijn.
Als je met ziekte te maken krijgt, realiseer je dan dat je niet alleen maar patiënt bent. Jij bent jij met alles wat in je rugzak zit. Terwijl jij ziek bent, gaat het leven door, ook dat van je omgeving en je naasten. Daar blijf je hoe dan ook mee verbonden. Elte Rauch, de uitgever, zegt: 'Je moet in gesprek blijven met jezelf en met anderen. Het is belangrijk verbindingen te leggen en daarin vrijheid te vinden.'
Waarom is ziekte niet een van de hoofdthema's in de literatuur, naast liefde, macht, strijd en jaloezie? kun je je afvragen. Woolf vraagt het zich af. Ik ben het met haar eens. Waarom eigenlijk niet? Alle schrijvers die in de bundel aan het woord komen, laten namelijk duidelijk zien dat ziekte je op scherp zet, je zintuigen extra gevoelig maakt. Die hebben je wat te vertellen. Je kijkt terug en vooruit en je ervaart de betrokkenheid van naasten alsof zij een stuk van hun ziel aan jou geven. Ziekte verrijkt, terwijl je je ook - of misschien wel juist - bewust bent dat iets je afgenomen dreigt te worden. Je realiseert je de eigen sterfelijkheid en het einde der dingen. In die fase heb je soms te dealen met wanhoop.
Deze bundel is waardevol en betekenisvol, juist nu, in een tijd van dreigend gevaar door een om zich heen grijpend virus, waar we allemaal ziek van kunnen worden.
Er worden indringende vragen aan de orde gesteld. Is ziek worden domme pech? Heeft je levenswijze te maken met de diagnose die je te horen krijgt? Vecht je wel genoeg tegen de ziekte? Gaat er wel voldoende geld naar gezondheidszorg en medisch onderzoek in plaats van naar de grootindustriëlen, de grote winstpakkers? Waarom moet de patiënt naar gratis lotgenotencontact in plaats van naar professionele hulpverlening? De glossy's in de wachtkamers bij artsen bevelen bergen cursussen om te ontstressen aan. Dure business.
Er zit geen winst in de preventie van ziektes als kanker, maar er wordt goud geld verdiend met de behandeling ervan, de farmaceutische industrie voorop. Mantelzorg, of anders gezegd: het wegbezuinigen van professionele hulpverlening, 'en ik wil niet gewassen worden door iemand met wie ik 's nachts slaap,' zegt Lieke Marsman. 'En ook mijn ouders wil ik niet iedere dag over de vloer.' Is de uitspraak van Paulus, dat het lichaam een tempel van God is nog langer houdbaar?
Voor Mieke van Zonneveld speelt geloof een belangrijke rol. Ze is opgevoed met de Bijbel, overtuigd van Gods genade. Is ziekte misschien wel het gevolg van het feit dat je in ongenade bent gevallen? Om een of andere reden. De vraag of zij wel zin heeft om alles te geven zoals God alles gegeven heeft, dient zich aan. Twijfel. Maar ook de vreugde van een God die water in wijn verandert. Hoop.
In haar voorwoord stelt Deryn Rees-Jones dat ons lichaam één brok verandering is. En een nieuw begrip van de werkelijkheid kan alleen via ons lichaam tot ons komen. We gaan het leren begrijpen, als we beter leren zien. Als we ziek zijn kan dat gebeuren.
De essays in dit boek helpen ons meer zicht te krijgen, op het leven met alle ups en downs, in ziekte en gezondheid. Daarom moet je het lezen. Het is - afgezien van de inhoudelijke beschouwingen - ook een bijzondere ervaring door de literaire kwaliteit ervan.
Tot slot een woord over het intrigerende omslag, een werk van Louisa Albani. Het onderstreept wat is geschreven op een bijzondere manier. Door ziekte maak je een pas op de plaats. Noodgedwongen. Je moet wel stil zitten en hebt tijd om naar buiten te staren. Een blik naar buiten dwingt onvermijdelijk de blik ook naar binnen te richten.
Verrijkende bundel. Van harte aanbevolen.