Imponerende roman

Mede vanwege het enorme succes van De Vliegeraar van Khaled Hosseini is de Arabische literatuur plotseling sterk in opkomst. Een populair segment daarin zijn de vaak deels autobiografische romans die door Iraanse vrouwen zijn geschreven. Recente voorbeelden zijn ondermeer Dochter van Isfahan van Anita Amirrezvani en Omhelsd door angst van Marina Nemat. Indrukwekkende verhalen die een vaak keihard en schokkend beeld geven van het leven in een islamitische staat. Het onlangs verschenen September in Shiraz van Dalia Sofer mag moeiteloos aan dit rijtje worden toegevoegd. De debuutroman van deze in New York woonachtige Iraanse auteur weet namelijk grote indruk te maken.

Het boek gaat over het gezin van de rijke joodse juwelenhandelaar Isaac Amin uit Teheran. Na het vertrek van de sjah breekt in 1979 de revolutie uit en wordt Amin opgepakt, in de gevangenis gestopt en gemarteld. De nieuwe bewindvoerders verdenken hem er namelijk van een zionistische spion te zijn. In werkelijkheid blijkt er echter in veel gevallen een eeuwenoud mechanisme in gang te zijn gezet, waarin maatschappelijke verhoudingen volledig op z’n kop worden gezet. De rijke en machtige inwoners van het land vallen ten prooi aan de grote massa die onder het vorige bewind genegeerd, geminacht, onderdrukt of mogelijk zelf gemarteld zijn geweest. De rollen worden omgedraaid en (vermeende) slachtoffers gaan op brute wijze op zoek naar macht, wraak en/of verlossing. Ondanks het trieste en harde thema weet Dalia Sofer in September in Shiraz de tederheid te laten overheersen. Ze schakelt het verhaal doorlopend in verschillende perspectieven, waardoor niet alleen het verhaal van Isaac Amin centraal komt te staan, maar ook zijn vrouw Farnaz regelmatig in beeld komt, alsmede zijn kinderen Shirin en Parviz. Maar de terreur van de Revolutionaire Garde wordt wel degelijk duidelijk in beeld gebracht en uiteindelijk is het boek dan ook een aanklacht tegen alle vormen van onderdrukking.

Terwijl Isaac Amin in de gevangenis martelingen en intimidatie het hoofd probeert te bieden, doet zijn vrouw wanhopige pogingen om hem weer thuis te krijgen. Maar Amin bereikt langzaam maar zeker het breekpunt en vreest dat hij zijn gezin nooit weer in de armen zal sluiten. Hij is volledig van de buitenwereld afgesloten en weet absoluut niet of zijn eigen familie wel veilig is of dat ook zij ergens in een kleine cel worden vastgehouden.

Dalia Sofer heeft met September in Shiraz een zeer imponerende roman geschreven, waarin zij duidelijk omschrijft hoe het was om in de jaren tachtig van de vorige eeuw in Iran te wonen. Hoewel ze relatief weinig schrijft over de aard van het regime, vertelt de sfeer van het boek in dat opzicht haar eigen verhaal. Het boek is zeer toegankelijk en zou absoluut door een zeer groot publiek gelezen moeten worden. Waarvan acte…