Van fonkelend aquamarijn naar het diepe midnachtsblauw

Net zoals de kleur blauw uit teveel schakeringen bestaat om op te noemen, zo worden de zeeën en oceanen bevolkt door ontelbare soorten uit het rijk der fauna. Het is zelfs zo dat wij als mensheid, nog maar beginnen beseffen hoeveel soorten we nog nooit te zien hebben gekregen en misschien wel nooit te zien krijgen. Bill Francois probeert 'De begaafde sardine' ons bewust te maken van de prachtige onderwaterwereld en hij doet dat door een soort onvermoeibaar enthousiasme dat voorkomt uit zijn liefde voor het waterrijk.

Francois begint zijn boek dan ook met een verhaal uit zijn kindertijd dat de lezer moet tonen waar die liefde vandaan komt. Doorheen het hele boek probeert hij zijn eigen leven als rode draad te laten lopen om daar de verhalen aan op te hangen. Of dat volledig lukt, is moeilijk te zeggen. Langs de ene kant is het amusant om een paar persoonlijke voetnoten verwerkt te zien, maar het lijkt niet altijd juist getimed en dan leidt het af van de kern van de boodschap. Toch geeft het de emotionele betrokkenheid van de auteur aan en die is ook te voelen in elk woord dat hij heeft opgeschreven.

Er zit zeker iets ludiek in 'De begaafde sardine'. Dat maakt het boek smakelijk om te lezen, maar ook hier, net zoals bij de persoonlijke band met de verhalen, is er af en toe een valse noot te vinden. En opnieuw heeft het deels met timing te maken, en deels met het woordgebruik. Er is erg veel beroep gedaan op beeldspraak en vergelijkingen. Dat bepaalt de stijl in grote mate en het zou interessant zijn om de originele, Franse, versie te kunnen lezen en dan de vergelijking met de vertaling te maken. De titel is namelijk ook al geen letterlijke vertaling, want de Franse titel wil zoveel zeggen als 'De welbespraakte sardine'. Nu is het te begrijpen dat 'welbespraakt' minder prikkelt dan 'begaafd' in een titel, maar toch is ook deze vertaling al een gevaarlijke greep. De sardine vertelt namelijk verhalen en daar past het 'welbespraakte' veel beter bij dan het 'begaafde'.

Ondanks deze kleine minpunten, blijft 'De begaafde sardine' wel boeien. Er is natuurlijk erg veel om uit te kiezen, als je het over de levende wezens in de zee wil hebben, maar dat maakt het niet altijd makkelijker. Wat ga je vertellen? Wat wil je overbrengen aan je lezer? Bill Francois heeft een goede keuze gemaakt en laat de verscheidenheid zien en de invloed van de mens op die verscheidenheid. Het is dus deels liefdesbetuiging, deels aanklacht.

Enige affiniteit met het dierenrijk zal wel nodig zijn om dit boek vol verhalen graag te lezen. Er zit namelijk, door het specifieke onderwerp, enige taaiheid in sommige stukken tekst. Zeker als de uitleg van iets vaag wordt, kan je de lezer nog wel eens kwijtraken. Kijk maar naar volgend voorbeeld.

"Ik kan ook de wereld van de elektrische velden niet beschrijven, het ontastbare element dat sommige vissen als de sidderrog aanvoelen en gebruiken om elkaar te seinen. Het moet een soort van tweede oceaan in een andere dimensie zijn, waarin elk levend wezen zijn spoor, uiterlijk en stem heeft. Als de nacht over de diepzeeriffen valt, zien de haaien dat tweede universum, zodat ze kunnen jagen en zich kunnen oriënteren. Hoe nemen ze dat universum waar? Dat mysterie zal hun stille geheim blijven."

Dit deel geeft de lezer weinig extra informatie, want het duikt erg diep op de materie in en is een beetje te ongrijpbaar. Gelukkig is het merendeel van de informatie die Francois beschikbaar stelt wel goed te volgen en ook heel interessant.

'De begaafde sardine' is leerrijk en bevat een soort tederheid. Ruim 200 bladzijden lang neemt Bill Francois je mee, maar het voelt alsof die pagina's in een zucht zijn uitgelezen. Als deze auteur ooit besluit een roman te gaan schrijven, zal er nog wat geschaafd moeten worden aan de stijl, maar dit non-fictieboek is mooi gebalanceerd en intrigerend genoeg om te blijven boeien.