De verschillen én de gelijkenissen
In Anders neemt Frans de Waal de lezer mee doorheen de wereld van geslacht, gender en geaardheid. Zowel bij mensen als bij de primaten. Door het linken van deze onderwerpen met cultuur en biologie ontstaat er een gevarieerde beschrijving van allerlei situaties waarin verhoudingen tussen mannen en vrouwen (en mannelijke en vrouwelijke dieren) centraal staan.
De in Nederland geboren De Waal (1948) is bioloog, meer specifiek primatoloog, en etholoog. Hij is als professor verbonden aan de Emory University in Atlanta, maar heeft daarnaast nog andere bezigheden zoals bijvoorbeeld het schrijven van boeken. Zijn eerste boek, Chimpanseepolitiek, verscheen in 1982 naar aanleiding van het onderzoek voor zijn doctoraat.
'Het is op elke bladzijde voelbaar dat De Waal liefde voelt voor de dieren die hij al zo lang bestudeert.' – Recensent Evy
Waarschijnlijk heeft elke lezer een andere reden om aan dit boek te beginnen. Trouwe fans van De Waal, lezers die geïnteresseerd zijn gendervraagstukken of lezers die hun algemene interesse willen bevredigen. Misschien is het voor elk van die groepen wel zo dat de verwachtingen anders zullen liggen, eventueel is de één zijn voorkennis over het onderwerp 'gender' ook groter dan bij de ander. Een stuk van de leeservaring zal hier van afhangen. De Waal benadert het hoofdthema als een onderzoeksproject, waarbij hij in een beschrijvende rol zit en verschillen tussen de primaten en mensen gaat toelichten.
Toch moet het gezegd dat De Waal absoluut de lezer weet te boeien. Dit doet hij door een combinatie van wetenschappelijke bronnen, persoonlijke observaties en ja, een beetje humor. Niet alles wat hij schrijft is even licht verteerbaar en er staat veel informatie op de bladzijden van Anders, maar de auteur slaagt er wel in om het vrij begrijpelijk te houden voor de niet-wetenschappelijk onderlegde lezer. De zinnen zijn goed gestructureerd en niet te lang. Dit biedt de mogelijkheid om het taalgebruik professioneel te houden. Er staan namelijk genoeg termen in die toch één of twee hersencellen zullen laten kraken, maar die door de schrijfstijl perfect in het geheel passen én een meerwaarde bieden. Voor wie meer verdieping zoekt bij bepaalde passages is er de mogelijkheid om achterin het boek de noten te bekijken en in de bibliografie te duiken.
In de dertien hoofdstukken van Anders staat telkens een thema centraal, zoals onder andere 'geweld' en 'zorgzaamheid'. Op deze manier worden verschillende aspecten van ons sociale leven onder de loep genomen en wordt er gekeken of mannen en vrouwen in bepaalde rollen vervallen die eventueel wel of niet voorkomen bij primaten. De Waal deelt soms wel een eigen mening uit aan de lezer als het gaat over hoe we naar gender en geaardheid kijken, maar dat gaat dan meer over het weerleggen van stellingen van anderen door middel van observaties die hij zelf heeft gedaan. Dat maakt vooral dat het voelt alsof de auteur probeert heel voorzichtig te zijn in het benaderen van dit gevoelige onderwerp.
'Bonobo’s treden steeds vaker op in het feministische discours als de laatste hoop der mensheid. Hun bestaan wordt opgevat als bewijs dat wij niet voor mannelijke dominantie geprogrammeerd zijn. Ik kan wel meegaan in deze conclusie, zolang we maar voor ogen houden dat we een verwant hebben die even dicht bij ons staat, de chimpansee, en die heel anders is.'
Het is op elke bladzijde voelbaar dat De Waal liefde voelt voor de dieren die hij al zo lang bestudeert en dat maakt Anders af en toe vertederend om te lezen. Eigenlijk is dat ook te merken aan de illustraties die her en der opduiken. Simpele tekeningen van de hand van de auteur die op een integere manier een beeld tonen van de primaten. Het is een interessant boek, met heel veel leuke weetjes en genoeg elementen die je laten nadenken over onze man-vrouw-, man-man- en vrouw-vrouwrelaties. Of überhaupt over de definities van 'mannelijk' en 'vrouwelijk'. In hoeverre sommige zaken ingebed zijn in ons DNA en in welke mate onze omgeving ons gedrag beïnvloedt, wordt niet heel diep ingegaan. Er wordt meer de nadruk gelegd op het gevoel dat er geen goed of fout is, en dat je als mens (of als dier) gewoon jezelf moet kunnen zijn zonder dat daar negatief op wordt gereageerd.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Evy De Brabander
Gesponsord
Beth leidt een gelukkig leven met haar man Frank op hun schapenboerderij, maar dan komt haar jeugdliefde Gabriel terug, met wie ze als zeventienjarige een intense zomer beleefde. Bekijk alle Boekenweektips.
Fayes vader bedreigt niet alleen haar, maar ook haar dierbaren en levenswerk, het bedrijf Revenge. Ze roept haar vriendinnen om zich heen om de ultieme wraak te plannen. Bekijk alle Boekenweektips.
In concentratiekamp Westerbork doet jonge moeder Catharina alles wat nodig is om haarzelf en haar zoon te laten overleven. Ze gaat als showgirl dansen in het beroemde kampcabaret. Bekijk alle Boekenweektips.
Isabel woont alleen in het huis van haar overleden moeder, waar alles rustig voortkabbelt tot plotseling haar broer Louis met zijn nieuwe vriendin Eva voor de deur staat. Bekijk alle Boekenweektips.
Een onweerstaanbare schelmenroman over Algot Olsson en een bonte verzameling mensen. Algot stort zich op de mooie en hopelijk lucratieve kunst van het distilleren van brandewijn. Bekijk alle Boekenweektips
Een jonge cartograaf vertrekt naar Amsterdam en tekent voor zijn grote liefde in zijn wereldkaart, vlak naast de evenaar, een 'nog onontdekt' eiland dat haar naam draagt. Bekijk alle Boekenweektips.
Op een koude winteravond belandt de zeventigjarige Leah met haar auto in het water. Hoewel de kade al snel vol mensen staat, doet niemand iets. Tot grote frustratie van studente Mirjam. Bekijk alle Boekenweektips.
De meningsverschillen over hoe het tuincomplex bestuurd moet worden, kunnen elk moment weer oplaaien, maar de grootste dreiging komt van de kant van de gemeente. Bekijk alle Boekenweektips.
Philip Dröge duikt in de curieuze geschiedenis van Nederlandstalig New York en New Jersey en doet dat op de fiets. Een boek dat reisgids, geschiedenisboek en road novel ineen is. Bekijk alle Boekenweektips.
Taalwetenschapper Khalid Mourigh gaat de straat op en de scholen langs om straattaal, het gebruik van Engels en de meertaligheid van het Nederlands te onderzoeken. Bekijk alle Boekenweektips.
Aan het begin van de Eindtijd valt de vrijdenkende engel Astoreth naar de aarde. Hij raakt verzeild in apocalyptische avonturen die hem van Amsterdam naar het Zweedse platteland voeren. Bekijk alle Boekenweektips.
Een meisje en een vis denken beiden dat de ander gevangenzit en dus maken ze een wak, maar ze beseffen dat het beter is als ze blijven waar ze zijn. Bekijk alle Boekenweektips.
Terwijl de ambitieuze Pierre groeit in zijn rol op de redactie van een tijdschrift, kelderen de abonneecijfers. Hoe lang moeten tradities en gewoontes in stand worden gehouden? Bekijk alle Boekenweektips.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog raken de levens van Luna en haar vader, de Joodse Rifka, de Indiase Chandar en Thiemen met elkaar verweven op een manier die zij niet voorzien. Bekijk alle Boekenweektips.
Eliza had zes broers, maar alleen Krekel is nog over. Een bangerik, een huilebalk, een blok aan haar been, eigenlijk. Alles gaat mis, maar Eliza en Krekel blijven zoeken naar hun verdwenen broers. Bekijk alle Boekenweektips.
Als de literaire bundel van zware crimineel Derek L. op het punt staat te verschijnen, mag hij tijdens zijn weekendverlof van de gevangenis aanwezig zijn op zijn eigen boekpresentatie. Bekijk alle Boekenweektips.
In dit hartstochtelijke pamflet toont docent Karim Amghar aan hoe mbo'ers nog steeds te maken hebben met onderwaardering, terwijl ze onmisbaar zijn voor de samenleving. Bekijk alle Boekenweektips.
Wanneer Hitler aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog Oostenrijk binnenvalt, moeten vijf hechte vrienden kleur bekennen. Kun je een ander ooit ten diepste kennen? Bekijk alle Boekenweektips.
Iemand breekt in bij Simon en beweert dat ze beiden vastzitten op een alternatieve belevingsvakantie. Het is het begin van een aangrijpende speurtocht. Bekijk alle Boekenweektips.
Stine Jensen verkent hoe mediastormen kunnen ontstaan en hoe je filosofie kunt inzetten om ze te duiden. Bekijk alle Boekenweektips.
Een kleurrijke groep outcasts raakt betrokken bij het mysterie van Salomé Abergel, de beroemde kunstenares die op het hoogtepunt van haar carrière plotseling verdwijnt. Bekijk alle Boekweektips.
Als Hitler aan de macht komt, vluchten Eva en Itzhak naar het conservatieve Zeeland. Daar haalt het gevaar hen in en Eva zal moeten kiezen. Bekijk alle Boekenweektips.
In de persoonlijke verhalen van Rusland-correspondent Iris de Graaf lees je hoe het is om als jonge vrouw verslag te doen vanuit Moskou, in het land van haar grootmoeder. Bekijk alle Boekenweektips.
Het is ronduit indrukwekkend wat we weten van onze moedertaal, wat we ermee kunnen, en hoe we dingen haarfijn aanvoelen. Bekijk alle Boekenweektips.
Sinds 2015 zit Astrid Holleeder ondergedoken, wat enorme impact heeft op haar leven en dat van haar familie. Ze vertelt over de dagelijkse routines, constante waakzaamheid en haar angst. Bekijk alle Boekenweektips.
Als de politie de dood van haar man bestempelt als een ongeluk, gaat Nadja zelf op onderzoek uit. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.
