Spanning stagneert

Allereerst wil ik Europa Thriller Selectie, een Facebookpagina van Xander Uitgevers, bedanken voor het gewonnen boekenpakket dat bestaat uit twee Italiaanse thrillers. Schaduw van Mirko Zilahy was een van de twee en als dank heb ik de uitgever een recensie beloofd.

Verhaal
Commissaris Mancini krijgt de opdracht enkele moorden te onderzoeken. Getraumatiseerd door het verlies van zijn vrouw, die na een mensonterend ziekbed is overleden aan kanker, kan hij het niet opbrengen om zich te wijden aan deze taak. Maar al snel ontkomt hij hier niet meer aan als blijkt dat er sprake is van een seriemoordenaar. Mancini is immers de expert als het om profilering gaat. De jacht is begonnen.
Het verhaal is gesitueerd in Rome, en ditmaal spelen niet alleen gebouwen uit de Romeinse oudheid een hoofdrol zoals in de Dan Browns thrillers. Deze keer staan, heel origineel, gebouwen uit het industriële tijdperk centraal. De auteur, zelf Italiaan, heeft grondige research verricht en werpt hiermee een geheel nieuwe blik op Rome en haar omgeving.
Samen met zijn team graaft Mancini zich in de zaak en probeert tot een profiel van de moordenaar te komen. Als leidraad heeft hij de plaats delict en – zoals een goede seriemoordenaar ze aanlevert – gruwelijk verminkte lijken. De seriemoordenaar stuurt cryptische e-mails die de puzzel compleet maken. De lezer krijgt een extra inkijkje doordat de daden van de seriemoordenaar tussendoor beschreven worden vanuit zijn oogpunt en dat van zijn slachtoffers.
Stap voor stap probeert Mancini met zijn team tot een dadersprofiel te komen, het motief te achterhalen, en de e-mails te ontcijferen.

Spanning
En hier is het waar de thriller stagneert; een gebrek aan spanning ondanks alle aanwezige ingrediënten. De analyses die Mancini met zijn team maakt vallen keer op keer in herhaling en leveren niet meer op dan algemene profileringskennis die bij de thrillerliefhebber van seriemoordenaars onderhand wel als bekend verondersteld mag worden. Het duurt heel lang voordat deze analyses een spannende onthulling opleveren.
Het verhaal sleept zich voort en ik moest mezelf dwingen om het iedere keer opnieuw op te pakken. Er zijn geen tussentijdse omwentelingen of onthullingen, er is geen plottwist of cliffhanger die het verhaal vaart geven. Daartoe moet de lezer wachten tot het laatste moment. Het is bladzijdes lang stilstaan om vervolgens in de laatste 50 pagina’s te gaan hollen.
Wat mij daarenboven stoorde is een vergissing die de auteur maakt aangaande een belangrijk technisch detail, dat aanvankelijk wordt erkend en verderop in het verhaal ontkend. Jammer, want om dit soort details gaat het juist in seriemoordenaars-thrillers.

Dialogen en sfeertekening
De spanning ontbreekt niet alleen in de plotontwikkeling maar ook in de dialogen en zelfs in de beschrijving van de martelingen van de slachtoffers. Het is zeker geen Mo Hayder stijl, wat voor mij trouwens te weerzinwekkend is, maar de gruwelijkheden in dit boek konden zelfs geen beetje afgrijzen bij me oproepen.
De dialogen zijn niet spits of confronterend, maar bovenal dragen ze te weinig bij aan de ontwikkeling en voortgang van het verhaal.
Het tekort aan spanning in de dialogen wordt onder meer veroorzaakt doordat de auteur zich verliest in bladvulling.
‘Inderdaad, haal de zaklamp tevoorschijn,’ beval Mancini.
‘Ik heb die kleine.’
‘Die is ook goed.’
Comello haalde de dienstzaklamp uit de binnenzak van zijn zwarte bomberjack. ‘Hier is-ie,’ zei hij terwijl hij hem aan knipte.
Mancini pakte hem aan en …’
Deze veel voorkomende gedetailleerde beschrijvingen van een onbelangrijke handeling, zie ik als bladvulling. Het slaat de spanning dood en daarnaast is het niet nodig de lezer stap voor stap te vertellen wat de personages letterlijk doen, dat begrijpt hij heus wel.
‘Op dat moment arriveerde de officier van justitie bij het hek. Ze liep naar binnen terwijl ze Catarina begroette. Die groette terug en ging verder met praten. Giulia ging het huis van Biga binnen en liet haar paraplu voor de deur staan.’
Nu heeft de auteur als journalist gewerkt en ik denk dat het de invloed van deze achtergrond is waardoor zijn beschrijving van een situatie, handeling, marteling of dialoog eerder lijkt op documenteren dan vertellen.
Deze manier van schrijven tref ik ook aan in de feitelijke beschrijving van ruimtes en de technisch gedetailleerde uittekening van industriële gebouwen.
Zo wordt er bijvoorbeeld een halve pagina (die ik wat ingekort heb) gewijd aan de omschrijving van een werkruimte van het team. Een voorbeeld van een beschrijving van een industrieel gebouw kan ik niet geven omdat dit nog meer woorden in beslag zou nemen.
‘De onafgewerkte muren waren donkergrijs van het gewapende beton, terwijl in het midden van de ruimte een grote vierkante pilaar stond. Bij elkaar was de ruimte die het team ter beschikking had vijftig vierkante meter. De deur naar toilet en koffieruimte was aan de smalle zijde achterin, precies tegenover de toegangsdeur (…..) De ruimte had geen enkel raam, maar werd verlicht door het kille licht van een reeks spaarlampen die direct aan de draden aan het plafond en de pilaar waren opgehangen. Aan de rechterkant stond een smalle werktafel die langs de helft van de lengte van het vertrek liep, dat vier stopcontacten in de muur had die vier computers van stroom voorzagen. Verder was de ruimte ingericht met een kaartenbak, een printer en vier prikborden. Aan de andere kant hing een platte wandtelevisie.’
Minder, maar wel meer trefzekere zinnen hadden deze kamer (of een industrieel gebouw) ook kunnen beschrijven en, beter nog, de sfeer kunnen weergeven van het kille, zakelijke onderzoekscentrum van de jager. Nu wordt het niet meer dan vier stopcontacten, een documentatie zoals gezegd.

Personages
De karakters die meespelen worden in meerdere en mindere mate gepersonaliseerd, maar de auteur doet te zeer zijn best, hij was te veel aanwezig. En het is wel de bedoeling dat je de auteur vergeet, dat je je als lezer verliest in een andere wereld zonder bewust te zijn van de hand van de schepper. Het enige personage dat diepgang heeft en geloofwaardig overkomt is de hoofdpersoon Mancini.
Misschien komt dat, zoals de auteur aangeeft in zijn uitgebreide nawoord, omdat hij zoveel van zichzelf heeft verwerkt in Mancini.

Sterren
‘Schaduw’ is taalkundig in orde, evenals de ingrediënten; het trauma van de commissaris, de profilers, het motief van de seriemoordenaar, de cryptische e-mails, de industriële gebouwen en de moerassen. Daartegenover staat dat het ontbreken van spanning, het meer documenteren dan vertellen, de zwakke dialogen en de overmaat aan bladvulling maken dat ik dit boek 3 sterren geef. De meningen van lezers zijn echter verdeeld. Ik zou zeggen; oordeel zelf. Het laatste woord is er nog niet over gezegd.