Familiesaga tegen onrustige achtergrond

Kijk ons dansen van Leïla Slimani (Marokko, 1981) is het tweede deel in de Het land van de anderen-trilogie. In deze trilogie neemt de auteur de lezer mee in het leven van de familie Belhaj vanaf het jaar 1946. Deel twee begint in 1968. Slimani heeft zich met dit boek, dat uit het Frans werd vertaald door Gertrud Maes, een plaats weten te verwerven op de shortlist van de Europese Literatuurprijs 2023. In 2016 ontving ze al de Prix Goncourt voor Een zachte hand, dat onder de oorspronkelijke titel Chanson douce werd verfilmd.

De schrijfstijl van Slimani is vlot, nergens gekunsteld of moeilijk. Ze weet feiten goed te integreren in het verhaal, waardoor de roman niet als een geschiedenisles aanvoelt, terwijl de lezer toch veel opsteekt over de maatschappelijke en politieke situatie in Marokko vanaf 1968. In dit boek, dat gebaseerd is op Slimani’s eigen familie, is het moeilijk een hoofdpersonage aan te wijzen. Is het Aïcha, die als eerste van de familie in het buitenland gaat studeren? Of is het haar broer Selim, die zich tegen zijn ouders en zus verzet en van huis vlucht? Misschien zijn het toch hun ouders Mathilde en Amine, die zo’n enorme stempel op hun kinderen hebben gedrukt, of een van de vele andere personages? Duidelijk is dat niemand voor niets door de auteur wordt opgevoerd. Ieder personage geeft de lezer een inkijkje op het leven in een land dat zich ontworsteld heeft aan de overheersing van Frankrijk en Spanje en zich vervolgens moest schikken naar de wensen van Koning Hassan II.

Door voor een alwetende verteller te kiezen, maakt Slimani geen onderscheid tussen de personages, en zorgt ze voor een heldere, objectieve weergave van de onderlinge relaties binnen de familie. Hiermee wordt het verhaal echter enigszins afstandelijk verteld. Als lezer voel je je daardoor eerder emotioneel betrokken bij een situatie dan bij een personage. Opvallend zijn de vele thema’s die in het boek voorkomen. Racisme, klassenverschil, man-vrouwverhoudingen, onderdrukking, macht, politieke ontwikkelingen, wantrouwen en bedrog; en dit is slechts een greep. Het maakt deze familiesaga bijzonder en leerzaam om te lezen.

Leïla Slimani laat de lezer in Kijk ons dansen kennismaken met een volgende generatie in de familiesaga rond de Belhaj’s, en dat in een periode waarin Marokko zich in een politiek onrustig vaarwater bevindt.