Raaf beklijft

‘Raaf’ is de debuutroman van Roos Vlogman (1992). Vlogman is voor velen echter geen onbekende door haar publicaties (verhalen, essays en gedichten) in Trouw, Tirade en De Morgen.

De eerste kennismaking met Raaf is in de lente van 2008, hij is dan bijna 18 jaar. In een tijdsbestek van pakweg een uur merkt de lezer hoezeer hij verbonden is met zijn moeder. En tegelijkertijd hoezeer Raaf zich al losmaakt van haar.

“Ik denk aan mijn moeder. … Ik zie hoe de kussens haar vlees worden, hoe ze half mens, half meubelstuk, in het huis blijft staan.”

Na het eerste hoofdstuk (Lente 2008) gaat de roman terug naar de zomer van 2005. In beklemmende, rauwe, poëtische en soms bijna realistische scenes vertelt Vlogman het verhaal van Raaf en zijn moeder. Het is een moeder-zoonrelatie waarbij de rollen volledig zijn omgekeerd. De vijftienjarige Raaf draagt de verantwoordelijkheid en zorg voor zijn moeder. Een moeder die door middel van emotionele chantage – negeren, onvolwassenheid, weglopen, suïcidale dreiging – de lijntjes met Raaf in stand houdt en diezelfde lijnen probeert op te rekken.

Raaf weet heel lang niet beter. Hij ziet de mannen komen en gaan. En hij creëert zijn eigen regels en grenzen. In de loop van die zomer zie je Raaf groeien en ziet hij zijn moeder meer zoals ze daadwerkelijk is. Heel langzaam neemt Raaf afstand. Door de flashforward weet de lezer dat dit een langdurig en moeilijk proces zal zijn.

Ondanks het zware thema weet Vlogman de roman luchtigheid te geven, waardoor ‘Raaf’ juist bij de lezer binnenkomt en beklijft. Het indringende wordt in mijn ogen onderstreept als Raafs moeder aan het eind van het boek als hond Frederik is doodgegaan, zegt:

“Nu heb ik niemand meer.”